بسیاری از افراد تصور می‌کنند بلاک‌چین تکنولوژی مربوط به بازار ارزهای دیجیتال است. درست این است که بگوییم یکی از گسترده‌ترین کاربردهای تکنولوژی بلاکچین در بازار ارزهای دیجیتال دیده می‌شود، اما این تکنولوژی در صنایع و حوزه‌های دیگر هم کاربردهای متنوعی دارد. بلاک‌چین نوعی دفتر ثبت اطلاعات است که داده‌ها را به‌صورت دیجیتال و رمزنگاری‌شده ذخیره می‌کند و می‌تواند به‌عنوان پایگاهی برای داده‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله ابتدا بررسی می‌کنیم ویژگي‌های مهم بلاکچین که آن را از سایر تکنولوژی‌های ذخیره داده متمایز می‌کند، چیست. سپس به سراغ کاربردهای این تکنولوژی در حوزه‌هایی به‌جز بازار ارزهای دیجیتال می‌رویم.

 
ویژگی‌های بلاکچین چیست؟
بلاک‌چین نوعی دفتر ذخیره اطلاعات است که اطلاعات را در بلاک‌‌های دیجیتال ذخیره می‌کند. هر بلاک بعد از پر شدن به بلاک قبلی متصل می‌‌شود و یک زنجیره را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل است که نام این تکنولوژی از ترکیب دو واژه Block و Chain (به‌معنی زنجیره) تشکیل شده است.
بلاک‌چین چند ویژگی کلیدی دارد که آن را به یک تکنولوژی قابل اعتماد برای ذخیره انواع داده‌ها تبدیل می‌کند. این ویژگي‌ها را در ادامه توضیح می‌دهیم:

• بلاکچین غیرمتمرکز است؛ یعنی توسط هیچ نهاد واحدی مدیریت نمی‌شود. هرکدام از کاربرهای بلاکچین، یک نسخه از زنجیره اطلاعات را روی سیستم خود ذخیره کرده‌اند و این تکنولوژی به‌صورت توزیع‌شده مدیریت می‌شود.
• اطلاعات ثبت‌شده در بلاکچین به‌صورت رمزنگاری‌شده ذخیره می‌شوند. کدگشایی این رمزها تقریبا غیرممکن است و به همین خاطر بلاکچین یکی از امن‌ترین تکنولوژی‌ها برای ذخیره داده به‌شمار می‌آید و امکان حفاظت از حریم خصوصی تا بیشترین حد ممکن را هم دارد.
• داده‌های ثبت‌شده در بلاک‌چین قابل تغییر نیستند. حتی اگر داده‌های موجود روی یکی از سیستم‌های متصل به زنجیره تغییر کند، باز هم داده‌های اصلی روی سیستم‌های دیگر توزیع شده‌اند و در دسترس هستند. تغییر داده‌های ثبت‌شده در زنجیره یا غیرممکن است یا هزینه بسیار زیادی دارد؛ این مسئله احتمال تقلب در این پایگاه داده را به حداقل می‌رساند. 
• بلاکچین یک سیستم و تکنولوژی است که تمام قراردادها را با کد و دستورهای سیستمی مدیریت می‌کند. عدم وجود دخالت و قضاوت‌های انسانی، این تکنولوژی را به یک ابزار قابل اعتماد تبدیل کرده است.

 
5 کاربرد بلاکچین خارج از بازار ارزهای دیجیتال
تا این بخش از مقاله متوجه شدید بلاکچین دفتری امن برای ذخیره داده‌هاست که امکان تغییر در آن وجود ندارد و قراردادهای مطابق با کدها را دقیقا همانطور که باید، اجرا می‌کند. احتمالا با درک این ویژگي‌ها متوجه شده‌اید که در چه صنایع و حوزه‌هایی می‌توان از این تکنولوژی قابل اعتماد استفاده کرد. در ادامه ما 5 مورد از کاربردهای مهم این تکنولوژی را مطرح می‌کنیم:

1. کاربرد در زنجیره تأمین
زنجیره تأمین یعنی مسیری که یک کالا از زمان تولید تا رسیدن به دست مصرف‌کننده طی می‌کند. اطلاعات بخش‌های مختلف زنجیره تأمین را می‌توان در بلاک‌چین ذخیره کرد. با این کار اطلاعات غیرقابل تغییر می‌شود و ریسک تقلب در کالاها به صفر می‌رسد. به‌عنوان مثال زنجیره تأمین قهوه را تصور کنید. اگر از بلاک‌چین استفاده کنیم، مزرعه‌دار قهوه در برزیل اطلاعات محصول را در بلاک‌چین ذخیره می‌کند. اگر فرایند ذخیره‌سازی اطلاعات تا انتها ادامه داشته باشد، مشتری اطمینان خواهد داشت که قهوه‌ای که مي‌نوشد، در مزارع برزیل کاشته شده است و تقلبی نیست.

 
2. کاربرد در انتشار آثار هنری
بسیاری از هنرمندها در حوزه‌های مختلف مثل فیلم و موسیقی با انتشار غیرمجاز آثارشان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بلاک‌چین این مشکل را به‌راحتی حل می‌کند. هنرمند پیش از هرچیز می‌تواند اثر خود را روی بلاک‌چین ثبت کند. این اطلاعات شفاف و غیرقابل تغییر است، بنابراین برای همیشه مشخص است که این اثر به هنرمندی که آن را منتشر کرده، تعلق دارد.
از طرف دیگر، هنرمندان می‌توانند آثارشان را در قالب توکن‌های NFT در بلاک‌چین بفروشند. یعنی کاربرهایی که می‌خواهند به موسیقی گوش کنند یا آن را دانلود کنند، باید حتما توکن NFT بخرند. NFTها توکن‌های غیرقابل معاوضه هستند. بنابراین حتی در صورت انتشار غیرمجاز، مشخص می‌شود مالک کدام توکن NFT این کار را انجام داده است و قابل پیگیری خواهد بود.

 
3. کاربرد در رأی‌گیری
رأی‌گیری در کشورهای مختلف یکی از چالش‌برانگیزترین فعالیت‌های سیاسی است. همیشه گروه بازنده معتقدند که گروه برنده با تقلب پیروز شده است و در شمارش آرا اشتباهی پیش آمده است! با بلاک‌چین می‌توان همه چالش‌های رأی‌گیری را از پیش رو برداشت. بلاک‌چین ظرفیت لازم برای ثبت تعداد زیاد آرا را دارد، همه‌چیز را شفاف و بدون تقلب ثبت می‌کند و امکان تغییر در داده‌های آن وجود ندارد. از طرف دیگر تمام سیستم‌هایی که در فرایند رأی‌گیری مشارکت دارند، به‌راحتی می‌توانند به داده‌های رأی‌گیری دسترسی داشته باشند. 

4. کاربرد در ثبت اطلاعات مهم مانند اسناد، مدارک هویتی و مدارک پزشکی
ذخیره اسناد مهم در بلاک‌چین از دیگر کاربردهای مهم این تکنولوژی است. اگر اسناد در بلاک‌چین ذخیره شوند، جعل و تقلب در آن‌ها آنقدر هزینه‌بر است که معمولا صرفه اقتصادی ندارد. به همین خاطر است که می‌گویند تغییر داده‌ها در بلاک‌چین غیرممکن است. مزیت دیگر ذخیره اسناد در بلاک‌چین این است که امکان فروش یک ملک یا وسیله دارای سند به بیش از یک نفر وجود ندارد. بنابراین کلاهبرداری‌های اینچنینی هم از بازار معاملات حذف می‌شوند.

5. کاربرد در خدمات بیمه
قابلیت قرارداد هوشمند در بلاک‌چین در امور بیمه‌ای کاربرد گسترده‌ای دارد. قرارداد هوشمند شبیه به قراردادهای عادی است، با این تفاوت که توسط کدهای رایانه‌ای اجرا می‌شود و در صورت پیاده‌سازی صحیح، امکان تغییر یا دست‌کاری آن وجود ندارد.
برای مثال در امور بیمه، قراردادی بین شرکت بیمه و بیمه‌گذار منعقد می‌شود. اگر بیمه‌گذار در شرایط جبران خسارت قرار گیرد، در صورت وجود زیرساخت مناسب و اتصال داده‌های مورد نیاز به بلاک‌چین، قرارداد می‌تواند بدون نیاز به دخالت شرکت بیمه، خسارت را به‌صورت خودکار پرداخت کند.
بیایید با یک مثال این فرایند را توضیح دهیم. تصور کنید بیمه بدنه خودرو با استفاده از یک قرارداد هوشمند روی بلاک‌چین ثبت شود. در این قرارداد اطلاعاتی مانند مشخصات طرفین، سقف پرداخت خسارت، مبلغ پرداختی، تاریخ صدور و انقضا، و روش تأیید خسارت (مانند گزارش رسمی پلیس) تعریف شده‌اند.

در صورت بروز تصادف، اطلاعات مربوطه باید از طریق یک منبع معتبر (مثلاً یک اوراکل متصل به سامانه پلیس) روی بلاک‌چین ثبت شود. سپس قرارداد هوشمند به‌صورت خودکار بررسی می‌کند که آیا شرایط پرداخت خسارت فراهم شده یا نه. اگر پاسخ مثبت باشد، مبلغ بیمه مستقیماً به حساب بیمه‌گذار واریز می‌شود.

سخن پایانی
در این مقاله کاربردهای بلاک‌چین در حوزه‌های مختلف را بررسی کردیم. شفافیت، عدم امکان تغییر و عدم نیاز به دخالت انسانی در مدیریت کارها مهم‌ترین ویژگي‌های بلاک‌چین است که آن را برای کاربردهای مختلف مناسب مي‌کند. بلاک‌چین پتانسیل بسیاری برای تبدیل شدن به یکی از کاربردی‌ترین تکنولوژی‌ها برای کسب‌وکارها را دارد. در سال‌های اخیر بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند علاوه بر بازار ارزهای دیجیتال، در امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) هم مورد استفاده قرار می‌‌گیرند. به همین دلیل می‌توان انتظار داشت که در سال‌های آینده، این تکنولوژی برای کاربردهای گسترده‌تری هم مورد استفاده قرار گیرد.