روزه‌داری جدا از یک فریضه دینی، فعالیتی است که فواید آن برای جنبه‌های مختلف سلامت جسمی و روانی به‌صورت عملی ثابت شده است. جالب است بدانید که  در طب سنتی ایران توصیه می‌شود در رژیم غذایی، وعده ناهار را حذف کنید و در طول روز دو وعده اصلی صبحانه و شام بخورید. زمان خوردن شام در این وعده غذایی، غروب و سرشب است. البته رژیم غذایی طب سنتی، همانند روزه داری نیست و خوراکی را به‌طور کلی ممنوع نمی‌کند؛ بلکه توصیه می‌کند در وعده ناهار غذای سبکی مثل سالاد یا میوه نوش جان کنید. در این مقاله فواید روزه‌داری برای جسم و روان را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم با ممنوعیت خوردن در ساعت‌های طولانی، چه تغییرات مثبتی در بدن ایجاد می‌شود.

 
10 فایده روزه‌داری برای سلامتی
روزه‌داری برای افرادی که سلامت کلی آن‌ها در سطح مطلوبی است و بیماری خاصی ندارند، فواید بسیاری دارد. اما اگر افراد بیمار و ضعیف روزه بگیرند، تأثیر معکوس می‌بینند و ممکن است بیماریشان شدت بگیرد. بنابراین آنچه در ادامه توضیح می‌دهیم، فواید روزه‌داری برای افرادی است که بدن آن‌ها بخاطر عدم دریافت مواد غذایی طی ساعت‌های طولانی با مشکل جدی مثل ضعف شدید، سردرد و سرگیجه یا افت فشار خون مواجه نمی‌شود.

 
2. تقویت اراده و صبر
روزه‌داری به‌عنوان یک تمرین ارادی برای مقاومت در برابر تمایلات آنی، باعث افزایش توانایی ذهنی برای تأخیر در ارضای فوری نیازها می‌شود. محدودیت‌های غذایی موقتی عملکرد مدارهای مغزی مرتبط با خویشتن‌داری و صبوری را تقویت می‌کند. 
روزه گرفتن یک چالش ذهنی است که فرد را وادار می‌کند خواسته‌های فوری خود را به تعویق بیندازد. وقتی مغز یاد می‌گیرد که برای دریافت غذا و نوشیدنی منتظر بماند، این مهارت را به سایر حوزه‌های زندگی نیز تعمیم می‌دهد. افرادی که در روزه‌داری موفق هستند، معمولاً پشتکار بیشتری در اهداف شخصی و کاری دارند، زیرا یاد گرفته‌اند چگونه در برابر وسوسه‌های لحظه‌ای مقاومت کنند و برای رسیدن به نتایج بلندمدت صبور باشند.
روزه گرفتن ایجاد یک محدودیت ارادی برای ذهن و بدن در مدت مشخص است. وقتی این مدت را با موفقیت به پایان می‌رسانید و به مرزهایی که تعیین کرده‌اید، متعهد می‌مانید، حس خوب پیروزی و قدردانی را تجربه می‌کنید. این حس‌های خوب از دیگر مزیت‌های روزه گرفتن در ماه رمضان است.

1. کمک به مدیریت استرس
روزه‌داری سطح کورتیزول (هورمون استرس) در بدن را کاهش می‌دهد. از طرف دیگر فاکتور نوروتروفیک مشتق‌شده از مغز با روزه‌داری افزایش پیدا می‌کند. این روند افزایشی، نقش کلیدی در کاهش علائم افسردگی و اضطراب دارد. وقتی بدن برای مدت مشخصی غذا دریافت نمی‌کند، سیستم عصبی سمپاتیک آرام‌تر می‌شود. این اثر می‌تواند به افرادی که اضطراب و تنش‌های روزمره را تجربه می‌کنند، کمک کند. همچنین، افزایش BDNF و سروتونین در طول روزه‌داری، حس‌وحال افراد روزه‌دار را بهتر می‌کند و یک عامل کمک‌کننده برای افراد مبتلا به افسردگی است. به همین دلیل بسیاری از افراد بعد از چند روز روزه‌داری، احساس آرامش و سبکی ذهنی بیشتری تجربه می‌کنند.

2. افزایش قدرت کنترل روی ذهن و زندگی
مطالعات علوم اعصاب و روانشناسی رفتاری نشان داده‌اند که روزه‌داری بخاطر کاهش کالری و پرهیز از خوردن، عملکرد ناحیه‌ای از مغز به نام قشر جلوی پیشانی  (Prefrontal Cortex)را تقویت می‌کند. این بخش عملکردهایی مثل واکنش نشان‌ دادن، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی را کنترل می‌کند. 
وقتی فرد روزه می‌گیرد، به‌صورت طبیعی وسوسه‌های آنی مثل خوردن غذا یا نوشیدن آب را کنترل می‌کند. این یک تمرین ذهنی است که به‌مرور زمان، فرد را به افزایش کنترل روی سایر ابعاد زندگی نیز سوق می‌دهد. افرادی که روزه می‌گیرند، معمولاً راحت‌تر می‌توانند هیجانات، عادت‌های غذایی و حتی تصمیمات مالی و رفتاری خود را کنترل کنند. چنین افرادی در موقعیت‌های چالش‌برانگیز، انتخاب‌های بهتری انجام می‌دهند و بخاطر تصمیم‌های ناگهانی و احساسی کم‌تر پشیمان می‌شوند.

3. تقویت اراده و صبر
روزه‌داری به‌عنوان یک تمرین ارادی برای مقاومت در برابر تمایلات آنی، باعث افزایش توانایی ذهنی برای تأخیر در ارضای فوری نیازها می‌شود. محدودیت‌های غذایی موقتی عملکرد مدارهای مغزی مرتبط با خویشتن‌داری و صبوری را تقویت می‌کند. 
روزه گرفتن یک چالش ذهنی است که فرد را وادار می‌کند خواسته‌های فوری خود را به تعویق بیندازد. وقتی مغز یاد می‌گیرد که برای دریافت غذا و نوشیدنی منتظر بماند، این مهارت را به سایر حوزه‌های زندگی نیز تعمیم می‌دهد. افرادی که در روزه‌داری موفق هستند، معمولاً پشتکار بیشتری در اهداف شخصی و کاری دارند، زیرا یاد گرفته‌اند چگونه در برابر وسوسه‌های لحظه‌ای مقاومت کنند و برای رسیدن به نتایج بلندمدت صبور باشند.
روزه گرفتن ایجاد یک محدودیت ارادی برای ذهن و بدن در مدت مشخص است. وقتی این مدت را با موفقیت به پایان می‌رسانید و به مرزهایی که تعیین کرده‌اید، متعهد می‌مانید، حس خوب پیروزی و قدردانی را تجربه می‌کنید. این حس‌های خوب از دیگر مزیت‌های روزه گرفتن در ماه رمضان است.

4. پاکسازی بدن
اتوفاژی (Autophagy) به‌معنی «خودخواری سلولی»، یک فرآیند طبیعی در بدن است که در آن سلول‌های بدن، از سلول‌های آسیب‌دیده تغذیه می‌کنند و به نوعی روی آن‌ها فرایند بازیافت انجام می‌دهند. اتوفازی اگر به شکل صحیح انجام شود، بدن را سم‌زدایی و جوان‌سازی می‌کند. یوشینوری اُسومی (Yoshinori Ohsumi) که جایزه نوبل را در کارنامه خود دارد، نتایجی درباره تحقیقات خود منتشر کرده است که نشان می‌دهد روزه‌داری اتوفاژی را فعال می‌کند و باعث دفع مواد زائد سلولی می‌شود. این فرآیند خطر ابتلا به بیماری‌هایی مثل آلزایمر، سرطان، دیابت و مشکلات التهابی را کاهش می‌دهد. همچنین، سم‌زدایی سلول‌ها عملکرد کلی بدن را نیز ارتقا می‌دهد و به همین خاطر است که بسیاری از روزه‌دارها بعد از روزه‌داری احساس سبکی می‌کنند و انرژی بیشتری دارند.

5. کاهش التهاب در نواحی مختلف بدن
تحقیقات نشان داده‌اند که روزه‌داری با کاهش سطح سیتوکین‌های التهابی (مانند IL-6 و TNF-α)، التهاب‌های موجود در نواحی مختلف بدن را کاهش می‌دهد. از طرف دیگر، عدم دریافت مواد غذایی در ساعت‌های طولانی ترکیب میکروبیوم روده را اصلاح می‌کند و به همین خاطر، التهاب روده‌ای نیز از بین می‌رود.
التهاب مزمن یکی از اصلی‌ترین علت‌های مشکلات سلامتی در قسمت‌های مختلف بدن است و احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلفی مثل مشکلات قلبی، دیابت، آرتروز و پیری زودرس را بالا می‌برد. کاهش التهاب در بدن با روزه‌داری، نتایج مثبتی به دنبال دارد که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• جوان‌سازی پوست: کاهش التهاب، جوش‌های پوستی را کم‌تر می‌کند و به‌طور کلی باعث زیبایی بیشتر و شفافیت پوست می‌شود. 
• تقویت میکروبیوم روده: روزه‌داری با تنظیم رشد باکتری‌های مفید روده، فرایند هضم غذا را بهینه می‌کند، خطر سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) و بیماری‌های التهابی روده (IBD) را کاهش می‌دهد و علائم مبتلا به این دو بیماری گوارشی را نیز کاهش می‌دهد.
• کاهش دردهای مزمن: بیماری‌هایی مثل آرتروز، فیبرومیالژیا و کمردردهای مزمن معمولاً به‌دلیل التهاب در مفاصل و بافت‌ها ایجاد می‌شوند. کاهش التهاب بدن تاحدی به تسکین این دردها کمک می‌‌کند.
• کاهش خطر بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌هایی مثل لوپوس، ام‌اس (MS) و پسوریازیس ناشی از واکنش‌های التهابی در سیستم ایمنی هستند. از بین رفتن التهاب سیستم ایمنی، واکنش‌های نابه‌جای این سیستم را از بین می‌برد و به بهبود علائم بیماری‌های خودایمنی کمک می‌کند.
• بهبود عملکرد قلب و عروق: التهاب یکی از علت‌های اصلی بیماری‌های قلبی است. به همین دلیل روزه گرفتن به‌صورت غیرمستقیم با سلامت سیستم خون‌رسانی بدن نیز در ارتباط است.

سخن پایانی
در این مقاله فواید روزه‌داری برای سلامت جسمی و روانی را بررسی کردیم. اگر در ماه رمضان، در کنار روزه گرفتن، تمرین‌های دیگری مثل دروغ نگفتن یا ذهن‌آگاهی و معنویت روزانه را هم انجام دهید، اثرات مثبت بیشتری می‌بینید. شما چه تأثیر مثبتی از روزه‌داری در زندگی دیده‌اید؟ در ماه رمضان در کنار روزه گرفتن، چه عادت‌های مثبت دیگری انجام می‌دهید؟ درباره تجربه‌های خود در بخش کامنت‌ها با ما صحبت کنید.