خوشنویسی یکی از هنرهای معتبر و شناخته شده در ایران است. هنر فاخر خوشنویسی و تزیینات متعدد آن همواره مورد ستایش ایران شناسان بوده است. اهمیت هنر خوشنویسی در میان هنرهای ایرانی به حدی است که برخی از هنرها بدون خط تزیینی ناقص به نظر می رسند. ایرانیان بیش از هر ملت دیگری از خط های گوناگون برای غنی سازی و زیباسازی ظروف سفالی، ظروف فلزی و بناهای تاریخی استفاده کرده اند. هنر خوشنویسی همواره دارای ویژگی های زیبایی شناختی انکارناپذیر بوده است تا آنجا که سبک های خوشنویسی ایرانی مانند نستعلیق، نسخ، ثلث، تعلیق، شکسته، کوفی و خط های تزیینی، در میان ملت های دیگر نیز مفتخر است. 
اغلب کتاب های خطی ایران چون شاهنامه، حافظ، گلستان، بوستان و خیام به خاطر رسم الخط ظریف و لطیف شان به عنوان آثار هنری گرانبها شناخته شده اند و به راستی که خوشنویسی ایرانی واقعاً سزاوار چنین تذهیب ها و احترامی است. شاهکارهای آن، وقتی قاب می شوند و روی دیوارها قرار می گیرند، تمام جذابیت های نقاشی های بزرگ را به همراه دارند و حتی دیگر ملتها را نیز تحت تأثیر خود قرار می دهند. در این مقاله از ایران تاپ فایو می خواهیم پنج سبک قدیمی از خوشنویسی ایرانی را با هم بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید تا با این هنر ماندگار و دلنشین ایرانیان بیشتر آشنا شویم.
1. خط تعلیق
تعلیق یک خط خوشنویسی فارسی و ایرانی است که در اواسط قرن هفتم از تلفیق دو خط توقیع و رقاع و سایر خطوط ایرانی پیش از اسلام برگرفته شده است. خط تعلیق یکی از انواع خط کاملاً ایرانی است چرا که در نگارش آن علامت های فتحه، کسره و ضمه به کار نمی رود. کلمات و اجزای حروف در خط تعلیق متصل به هم و تودرتو است، واژه ها و حروف در این نوع خوشنویسی یکنواخت نیستند، گاهی درشت و گاهی ریز نگارش می شوند. در تعریف تخصصی این خط می توان گفت که، تعلیق دارای دوایر زیاد و حروف مدور است، ضمن آنکه قابلیت بسیاری در ارائه ترکیب های متنوع و گوناگون دارد.

در تعلیق نویسی علاوه براین که حروف جدا از هم را متصل بهم می نویسند، گاهی در اثر تندنویسی چندین کلمه را به دنبال هم و پیوسته نگارش می کنند که به آن شکستۀ تعلیق می گویند. خط تعلیق بیشتر به عنوان خط تحریری و نوشتن نامه ها و فرمان های حکومتی کاربرد داشته است که با گذشت صد سال تعلیق از رونق افتاد و به دنبال آن خط نستعلیق و نستعلیق شکسته رواج یافتند.

2. خط نستعلیق
روش نستعلیق که به عنوان یکی از اولین سبک های هنری خوشنویسی ایرانی شناخته می شود، در عصر طلایی هنرهای ایرانی، در عصر ایلخانی (سلسله ایلخانی) ابداع شد. نستعلیق یکی از محبوب ترین سبک های خوشنویسی فارسی است. بسیاری از خوشنویسان ایرانی از این نوع خط برای بازنویسی آثار ادبی معروف استفاده می کنند. همچنین بسیاری از شاهکارهای معروف ادبیات ایرانی که با این سبک خوشنویسی نوشته شده اند، در موزه های ایران موجود است.
نستعلیق خطی است قاعده مند و با اندازه های مشخص؛ در قاعده مندی، وضوح و تعادل مانند نسخ است و در سرعت نوشتن به تعلیق شباهت بسیار دارد؛ اما در زیبایی و لطافت از هر دو برتر است. این خط کندنویسی نسخ و کاستی های تعلیق را ندارد. نظم و اعتدال، استحکام و متانت، و تزئینات ظریف و دلپذیر، آن را مصفا، دلگشا و شادی آفرین می نمایاند.
3. خط شکسته نستعلیق
قرن هشتم و نهم هجری در هرات از بهترین دوره های رشد خوشنویسی به شمار می آید و این هنر بزرگ پارسی در تمام مجامع و موسسات علمی مورد توجه بوده، شاهان و شاهزادگان به آن نظر ویژه ای داشته اند تا آنچه که خط نویسان و خط شناسان بسیاری را در دربار خویش جلب کرده و آنان را ترغیب و تشویق شایسته می نمودند. در چنین بستری خط شکسته نستعلیق پا به عرصه وجود گذاشت. 
خط شکسته در بدو پیدایش به طور کلی در پاسخ به نیاز سرعت در نوشتن پدیدار گشت و با رها شدن قوس ها و سایش دندانه ها و اتصالات حروف و کلمات در خط نستعلیق به وجود آمد. این رهایی و روان شدن تا جایی رسید که پیوستگی های بی شماری را به دنبال داشت که همین امر موجب دشوار شدن خواندن آن شد. ترکیب بندی و طراحی صفحه در خط شکسته از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا که خط شکسته به دلیل پیچش های بسیار در کلمه وسط، کلیات ترکیب آن نیز از فرم خاصی تبعیت می کند.
4. خط ثُلث
خط ثُلث یکی از شیوه های بسیار مهم در خوشنویسی اسلامی و یکی از خطوط ششگانه است و ابداع آن را به ابوعلی بن مقله بیضاوی شیرازی (معروف به ابن مقله) که در قرن سوم هجری می زیست نسبت می دهند. الف های کشیده و بلند و دوایر نسبتاً کم عمق و باز از خصوصیات این خط است. در خط ثلث کلمات گاهی مجزا و گاه خیلی تو در تو و سوار بر یکدیگر نوشته می شوند که به این علت گاهی خوانایی آن کم می شود. این خط از لحاظ ظاهری بی شباهت به خط محقق نیست با این تفاوت که در این خط برخلاف محقق دور حروف بیشتر و اندازه آن ها کوچکتر است. در ثلث، حروف و کلمات، درشت ولی جمع و جورتر از محقق بوده و حلقه ها و گره ها باز و در برخی موارد بسته می گردند.
5. خط نسخ
خط نسخ به طور کلی از اواخر سده دوم هجری شناخته شد؛ ولی تا اواخر سده سوم هجری چندان رایج و متداول نبود. این خط به تمام سرزمین های شرقی که تحت لوای اسلام بوده اند، گسترش یافت. امتیاز مهم خط نسخ در رعایت نسبت است، که یکی از قواعد مهم خوشنویسی می باشد که موجب زیبایی خط است. از سده پنجم هجری تاکنون در کتابت قرآن اغلب از خط نسخ استفاده شده است. 
یکی از نسخ نویسان مشهور ایرانی احمد نیریزی معروف به سلطانی است. او در حدود ۳۰۰ سال پیش می زیسته است. از شاهکارهای استاد احمد نیریزی یک قرآن نفیس به خط نسخ است که استاد در حاشیه آن اختلاف قرائت قراء سبعه را کتابت نموده است. خط نسخ خطی است منظم، روشن و واضح و از نظر شکل حروف شباهت به ثلث و محقق ریحان دارد. شکل حروف به طور معمول دارای خوانایی بالا و نیم سطح و نیم دور است.
سخن پایانی:
هنر خوشنویسی این روزها  بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است، به گونه ای که در حرفه و صنعت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. آثار هنری و تابلوهای خطاطی شده همگی از هنر خوشنویسی بهره مند شده اند. داشتن خط خوش ضمن آنکه از نظر بصری جذابیت بالایی دارد، نفوذ مفهوم و پیام نوشته چندین برابر می کند. در این مقاله از ایران تاپ فایو به معرفی پنج نوع خط قدیمی در هنر خوشنویسی ایرانی پرداختیم. آیا شما نیز به هنر خوشنویسی علاقه مند هستید؟! یا دستی در این هنر دارید؟! از دیدن آثار مربوط به این هنر اصیل ایرانی چه احساسی دارید؟! خوشحال میشویم تا در قسمت نظرات، آنچه را که می خواهید با ما به اشتراک بگذارید.
از شما سپاسگزاریم که تا پایان این مقاله همراه ما بودید، دعوت می کنیم تا با دنبال کردن ایران تاپ فایو در شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام و تلگرام، از خواندن آخرین مطالب ما بهره مند شوید و اطلاعات خود را در رابطه با مواردی همچون هنر، ورزش، گردشگری، آشپزی یا سبک زندگی و… افزایش دهید.