۵ پارچه اصیل ایرانی


Admin Irantop چهارشنبه ۰۳ بهمن ۱۴۰۳

پارچه های اصیل ایرانی را چقدر می‌شناسید و برای شناخت آن‌ها ارزش قائل هستید؟! اصولاً اگر ذائقه‌ی هنری داشته باشید و به فرهنگ و هنر ایرانی نیز توجه کرده باشید، احتمالا هنر پارچه بافی ایرانی را نیز می‌شناسید. هنری که از سال‌های پیش از اسلام در ایران وجود داشته و هم اکنون نیز به حیات خود ادامه می‌دهد. استفاده از پارچه‌های اصیل ایرانی هنوز هم جزء گزینه‌های مطرح طراحان لباس برای پیاده کردن نقوش و هنر خود بر روی آن‌هاست. پس اگر می خواهید بیشتر و کامل‌تر در مورد این پارچه‌ها و ویژگی‌ها و تاریخچه‌ی هر کدام از آن‌ها را بدانید، این نوشته را تا آخر بخوانید. در این مقاله به 5 نوع از مهمترین پارچه‌ های اصیل ایرانی پرداخته‌ایم. 

 

1. پارچه ابریشم
ابریشم یکی از انواع نخ طبیعی است که از پیله کرم ابریشم بدست می‌آید. از نخ بدست آمده از پیله کرم ابریشم، یکی از مرغوب‌ترین و نرم‌ترین پارچه‌ها را می‌بافند. ظاهر ابریشم به گونه ای است که که اگر از چندین زاویه مختلف به آن توجه شود، با رنگ‌های متفاوتی دیده خواهد شد. در دوره‌های پیش از اسلام سه نوع لباس از ابریشم تهیه می‌شده است؛

  • نوع اول دیبا است که به لباس‌های ابریشمی رنگی که طرح خاصی نداشته‌اند اطلاق می شده است. 
  • نوع دوم پرنیان می‌باشد که لباسی ابریشمین و چند رنگ بوده (اغلب هفت رنگ) و در برخی موارد دارای طرح گل هم بوده است.
  • نوع سوم پارچه درباری پرند که رنگین و دارای طرح‌های حاشیه‌ای بوده و مخصوص خاندان امپراطوری ایران دوخته می‌شده است.

صنعت ابریشم بافی در ایران از سابقه طولانی برخوردار است و آثار بدست آمده از حفاری های تپه های مارلیك و چراغعلی این ادعا را تأیید می کنند. پارچه های ابریشمی با تارهای طلا و نقره در شوشتر، شیراز، فسا و اصفهان بافته می شدند و از جمله مراكز ابریشم بافی ایران مناطق رامیان، مینودشت و تركمن صحرا دراستان گلستان و روستای زاوین، كلات نادری، راز، جرگلان، مانه و سملقان در استان خراسان را می توان نام برد.

 

2. ترمه
ترمه یکی دیگر از انواع پارچه‌های گران بها و نفیس است که از الیافی بسیار لطیف بافته می‌شود. ترمه از نقش‌هایی منحنی مانند از جمله بته‌جقه و گل‌های شاه عباسی تشکیل شده است. دوره رونق صنعت ترمه‌بافی در ایران مربوط به دوران صفویه است. هم اکنون نیز در چندین شهر ایران ترمه‌بافی رواج دارد که از آن جمله این شهر‌ها می‌توان به شهر یزد، کاشان، کرمان و تهران اشاره کرد.
شروع ترمه بافی در ایران به اوایل دوره صفویه می رسد هر چند برخی معتقدند که زادگاه اصلی ترمه قلب آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر است. عده ای نیز بر این باورند که ترمه بافی در ابتدا درایران آغاز گردید و سپس به کشمیر راه یافته است. در زمان های گذشته پارچه ترمه مصارف متنوعی در دوختن لباس های فاخر، اشرافی ، پرده، جانماز، خلعتی و… را می توان نام برد.  

3. زربَفت یا زریباف
از ترکیب چندین و چند نخ گرانبها نوعی پارچه بسیار نفیس از پارچه های اصیل ایرانی بافته می‌شود. چله یا تار زری‌باف از ابریشم خالص است و پودهای آن ابریشم رنگی، برای یکی از پودها از نخ گلابتون استفاده می‌شود که می‌تواند زرین یا سیمین باشد. در طول تاریخ شهرت و آوازه‌ی زریباف ایران عالم گیر بوده است.  هم اکنون نیز از چندین نمونه‌ی آن در موزه‌های سراسر جهان برای نمایش به مردم نگهداری می‌شود. تولید زریباف همچنان در صنایع دستی ادامه دارد.
بدون شک بافتن پارچه‌های زربفت، مانند قالی و گلیم از زمان هخامنشیان در ایران مرسوم بوده‌است. در بسیاری از نقوش برجسته تخت‌جمشید، شوش و حتی پاسارگاد، نقوشی در حاشیه‌های لباس شاهنشاهان و درباریان به چشم می‌خورد که حاکی از این است که لباس آن‌ها از پارچه‌های زربفت بوده است.
از زری‌های کهن ایرانی قطعاتی پارچه در موزه‌های لوور، متروپولیتن، کلیسای سنت ویکتور، لیون، سلطنتی لندن، واشینگتن، آرمیتاژ، لنینگراد و… نگهداری می‌شوند که گویای عظمت و اعتبار این هنر سنتی در ایران کهن است. فن زری بافی در دوران صفویه به اوج خود رسید. 
 
4. شَعربافی
یکی از هنرهای اصیل، سنتی و چشم نواز درشهرهای کویری مانند کاشان و یزد، شَعربافی است. به موی انسان یا حیوان «شَعر» گفته می‌شود و در اصطلاح بافندگی، شَعر نوعی پارچه است که با مو یا ابریشم و با «دستگاه بافندگی چهاروردی» بافته می‌شود. نقشه خاصی برای بافت شَعربافی وجود ندارد و به دو شیوه ساده و میله‌ای (راه‌راه) بافته می‌شود. شعر ساده را بیشتر به رنگ‌های بنفش، زرشکی، مشکی، زرد، بادنجانی و سبز برای لباس زنان و شعر میله‌ای را به شکل سیاه و سفید به عرض ۲ متر و طول ۱٫۵ متر را برای لباس مردان می‌بافتند. 
رسم است که نام بافنده با نشان طلایی در سر و ته پارچه درج شود. این هنر باستانی و همیشگی که در قرون اولیه اسلامی، جو لاهی و بعدها شعربافی نامیده میشد، در عصر سلاجقه به موازات ترقی عظیمی که در همه صنایع پدید آمد، شعر بافی نیز به اوج رونق و ترقی خود رسید.
5. جاجیم
جاجیم، بافته‌ای از پشم تابیده الوان است که عرض آن به طور معمول حدود ۲۰ تا ۳۵ سانتی متر می‌باشد. گاهی از نخ پنبه‌ای برای پود نازک آن استفاده می‌گردد. از مهمترین مراکز جاجیم بافی در ایران، استان آذربایجان شرقی، شهرستان خلخال به ویژه روستای خورش رستم می‌باشد. 

تاریخچه هنر جاجیم بافی به طور دقیق مشخص نیست. با توجه به اینکه بافته ها و منسوجات پشمی به مرور زمان بر اثر سرما و گرما از بین خواهند رفت، به این دلیل نمی توان گفت تاریخ دقیق آن مربوط به چه زمانی است. اما با توجه به پیشینه هنر نساجی که با توجه به مدارک کشف شده، قدمت آن به ۶۵۰۰ سال پیش بر می گردد؛ می توان حدس زد که قدمت هنر جاجیم بافی فاصله زیادی با قدمت نساجی نداشته باشد.

سخن پایانی:
پارچه های اصیل ایرانی یکی از هزاران نمونه جلوه‌ی هنر این سرزمین می‌باشند که در طرح‌ها و نقش‌های متنوعی تولید می‌شوند. در این مقاله نگاهی کوتاه داشتیم به 5 نمونه پارچه‌ی ایرانی با کیفیت و مرغوب که آشنایی با آن برای هر شخص علاقه مند به فرهنگ و هنر ایران ضروری است. 
 



شما هم عضو خبرنامه ما شوید

،با ثبت ایمیل خود در خبرنامه ایران تاپ فایو از آخرین مطالب، به محض انتشار مطلع شوید

برای گپ زدن با کاربران، ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید


Guest ۱۳۸۲-۰۷-۲۲ ۱۴:۵۸:۰۰

something


ایران تاپ فایو را در رسانه های اجتماعی !دنبال کنید

مطالب ما را در رسانه های اجتماعی نیز می توانید !دنبال کنید