۵ وسیله آرایشی در یران باستان

Admin Irantop پنج‌شنبه ۰۱ آذر ۱۴۰۳

آرایش کردن در ایران باستان آغاز مشخصی ندارد. اما مطالعات نشان می‌دهد که ایرانی‌ها مانند مردمان هم عصر خود، یعنی مصری‌ها، رومی‌ها، یونانی‌ها، هندی‌ها و مردم ساکن آسیای شرقی به صورت-نگاری و استفاده از زیورآلات علاقه داشته اند.
آثار تاریخی باقی مانده از عهد باستان ایران، اطلاعات جالبی درباره تاریخچه آرایش در ایران به همراه دارد. در این آثار موادی رنگی برای رنگ کردن مو، ناخن و پوست نمایان است و همین امر نشان می‌دهد که ایرانی‌ها پیشرفت خوبی در این زمینه داشته اند. مواد مورد استفاده ایرانیان آن زمان طبیعی بوده و از ريشه و برگ درختان و مواد گياهی و معدنی تهيه می‌شده است.

طبق یافته‌های باستان ‌شناسان، آرایش چشم از چهار هزار و پانصد سال قبل از میلاد مسیح و به گونه‌ ای همه‌ گیر در بین ایرانیان رواج داشته است. حفاری‌ها و کاوش‌‌های صورت گرفته در هفت تپه استان خوزستان، منجر به کشف نوعی لوازم آرایشی شد که احتمالا کاربردی مانند رژ لب‌های امروزی داشته است. همچنین در شمال غربی ایران نیز آرایش چشم از قدمتی به همین اندازه برخوردار است. در میان موارد کشف شده، خمیر آبی رنگ و پودری سفید که استفاده ای مانند سایه چشم داشته اند نیز به چشم می‌خورد.
یافتن اجسامی شبیه ظروف سرمه و بشقاب های مخصوص برای سابیدن مواد در هند، مصر و ایران، نشان از علایق انسان‌های اولیه در آرایش صورت و چشم می دهد. این رسوم در آیین‌های مذهبی و امور جادوگری، پزشکی و آرایشی نیز گسترش یافته بود و توسط زنان و مردان انجام می‌شد. بنابراین تاریخچه آرایش در ایران و جهان، فقط به مراسم‌های آئینی مربوط نمی‌شود و بخشی از زندگی روزمره آنان نیز بوده است. در این مقاله به بررسی پنج ابزار آرایشی رایج بین ایرانیان باستان خواهیم پرداخت.

1. سرمه
تاریخچه آرایش در ایران نشان می‌دهد که سرمه قدیمی‌ ترین قلم بوده و در اکثر نقاط جهان نیز مورد استفاده بانوان بوده است. ایرانیان باستان با کشیدن سرمه، چشمان خود را درمان می‌کردند و همچنین خود را برای حضور در مراسم مذهبی آماده می کردند. در طب سنتی نیز به خاصیت درمانی سرمه در درمان آب مروارید و شب کوری اشاره شده است.

در تاریخچه آرایش در ایران آمده است که سرمه سه نوع دارد و هر کدام به نوعی شفابخش هستند. سرمه سلیمانی به استفاده کننده اجازه می‌دهد تا از اسرار نهان جهان آگاه شود. سرمه جاویدان استفاده کننده را نامرئی می‎‌کند. سرمه خسرو پرویز بینایی فوق‌العاده ای به فرد می‌دهد.

2. سرخاب و سفیدآب
در دوران سومریان، زنان نوعی خاک قرمز را برای زیبایی صورت خود مورد استفاده قرار می‌داده ‌اند و چهره خود را زیبا و شاداب جلوه می‌دادند. این خاک قرمز با روغن‌های گیاهی و یا چربی حیوانات آمیخته می‌شد و در ترکیب با مواد معطر، پوست را نرم، خوشبو و گلگون می‌کرد.
استفاده از سرخاب سفیدآب همچون سرمه، استفاده پزشکی نیز داشته است و از پوست در برابر خشکی محافظت می‌کرد. همان طور که از نام سفیدآب برمی‌آید؛ شامل پودر سفیدی است که پوست را روشن می‌کند. سفیدی پوست از ابتدا معیار ثابت زیبایی برای زنان ایرانی بوده و زن ایرانی تلاش می‌کرده پوستی روشن و شفاف داشته باشد.

خانم‌های ایرانی مرفه در زمستان و تابستان، برای حفاظت از اثرات مضر نور خورشید پودر سفیدآب به صورت خود می‌زدند و در عین حال خود را زیبا می‌کردند. سرخاب یا به عبارت دیگر قزح یا گلگونه، به تنهایی برای گونه‌ها و لب‌ها استفاده می‌شد. این پودر در ترکیب با مواد دیگر به نرم کردن لب‌ها و از بین بردن خشکی هم کمک می‌کرد. لب سرخ زن ایرانی موضوع اشعار فراوانی بوده و در واقع تاریخچه آرایش در ایران به نوعی با تاریخچه ادبیات ایرانیان نیز ارتباط دارد.

3. خال
خال به معنی گذاشتن خالی کوچک در صورت و همچنین به معنی خالکوبی تلقی می‌شده است. خال‌ها اغلب بر روی لب بالایی، گونه‌ها، چانه و وسط دو ابرو قرار می‌گرفتند. اگر زنی به طور طبیعی خال نداشت، باید آن را به صورت مصنوعی به صورت خود اضافه می‌کرد و در اغلب موارد این کار با استفاده از مدادی که داخل سرمه‌دان فرو می‌کردند، انجام می‌شد.

بعدتر، خالکوبی در میان زنان محبوب شد و معمولا آن را در نقاطی که در دید بود انجام می‌دادند.

4. حنا
کشورهای عربی از حنا برای تقویت و زیبایی موها استفاده می‌کردند و به ناخن، دست و پاهای خود رنگ می‌دادند. به مرور زمان استفاده از حنا برای مصارف پزشکی و آرایشی رواج پیدا کرد. نگار نیز نوعی حنا است که مواد دیگری به آن اضافه شده است.

5. وسمه
تاریخچه آرایش در ایران نشان می‌دهد که راز ابروان پیوسته زنان و مردان قدیم، استفاده از وسمه بوده است. وسمه، به صورت اولیه برای تقویت و پرپشتی ابرو به کار می‌رفت. بعدها از آن برای کشیدن خط چشم نیز استفاده شد. گفتنی است که مردان از وسمه برای حجیم نشان دادن ریش استفاده می‌کردند.

سخن پایانی:
قدمت هنر آرایش به قدمت میل به اغواگری و اغوا شدن در بشر است. ایرانیان باستان نیز از لوازم آرایشی متعددی استفاده می کردند و با ترکیب چربی حیوانی و دیگر مواد، به انحاء مختلف از آنها بهره می گرفتند. در این مقاله پنج مورد از ابزارهای متعارف آرایشی رایج در میان ایرانیان باستان اشاره گردیدند.