۵ لباس محلی زیبای شمال ایران

Admin Irantop پنج‌شنبه ۰۱ آذر ۱۴۰۳

ایران کشوری است با تاریخ و فرهنگ چند هزار ساله که اقوام مختلفی را در آغوش خود جای داده است تا یکرنگ و یکدل در کنار یکدیگر زندگی کنند. یکی از زیبایی‌های اقوام ایران این است که هنوز به آداب و رسوم کهن پایبند هستند. آن‌ها هنوز لباس‌های محلی می‌پوشند، هنگام صحبت لهجه‌ها و گویش‌های زیبای محلی دارند و رد پای تاریخ کهن قومشان در داستان‌ها و لالایی‌هایی که برای فرزندانشان می‌خوانند هم دیده می‌شود. در این مقاله سفری به شمال ایران خواهیم داشت تا با پوشش زیبای مردمان این بخش از ایران زمین آشنا شویم.

۱. لباس محلی مازندران
پوشش مازنی‌ها با لباس‌های خوش رنگ و لعاب زن‌ها و دخترها شناخته می‌شود. آن‌ها دامنی راه راه و چین‌دار به نام شلیته می‌پوشند، سپس پیراهن بلندی به نام جومه بر تن می‌کنند که تا بالای زانوهایشان می‌رسد و جلیقه‌ای که به سبک خاص محلی دوخته شده روی پیراهن بر تن می‌کنند. حجاب آن‌ها از چارقد و سرا قوچ تشکیل شده است. چارقد روسری بزرگ مربع شکل گلدار یا توری است. سرا قوچ هم نوعی کلاه محلی زنانه است که گاهی آن را زیر چارقد بر سر می‌گذارند.

مردهای مازنی پوشش ساده‌ای دارند. آن‌ها یک پیراهن به همراه جلیقه می‌پوشند و شلواری گشاد به پا می‌کنند که پاچه‌های آن داخل جوراب ساق بلندی به نام «جرب» قرار می‌گیرد. روی پیراهن هم یک جلیقه پارچه‌ای یا نمدی می‌پوشند. آن‌ها در جشن‌ها و مراسم‌های محلی، معمولاً کلاه نمدی یا پوستینی هم بر سر می‌گذارند.

۲. لباس محلی گیلکی
بسیاری از افراد متوجه تفاوت بین لباس محلی گیلکی و مازنی نمی‌شوند. در پوشش زنان گیلک، معمولاً خانم‌ها دامن‌های کوتاه به همراه شلوار می‌پوشند، اما خانم‌های مازنی دامن‌های بلند می‌پوشند و زیر دامن، چیزی شبیه به جوراب یا جوراب شلواری به پا دارند. زن‌های گیلانی به جای استفاده از چارقد و سراقوچ، از روسری و سربند استفاده می‌کنند. آن‌ها ابتدا لچک را به سر می‌بندند و سپس چارقد بر سر می‌کنند.

زنان شالی‌کار از لباس دیگری به نام چادر شب که در اصطلاح محلی با نام «چادر شو» شناخته می‌شود هم استفاده می‌کنند. چادر شب، چادر بزرگ مربع شکلی است که معمولاً با پارچه چادر نماز دوخته می‌شود؛ زنان شالی‌کار هنگام برداشت برنج، چادرشب را به دور کمرشان می‌بندند و مشغول به کار می‌شوند.

لباس محلی مردهای گیلک تفاوت چندانی با مازنی‌ها ندارد. آن‌ها هم پیراهن، شلوار و جلیقه می‌پوشند و در مراسم‌های محلی، دور کمرشان شال می‌بندند. پوشش محلی زمستانی مردان گیلک، ردای سنگین و بزرگی به نام جلیقه چوپانی یا کولاگیر استفاده است که آستین ندارد و از نمد تهیه می‌شود.

۳. لباس محلی تالشی
تالشی‌ها هم سومین گروه رنگارنگ پوشان شمال ایران هستند. آنچه بیش از هرچیز در لباس محلی تالش جلب توجه می‌کند، نقش و نگار دل فریب پارچه‌های آن است. لباس زنان تالشی چیزی نیست جز یک پیراهن بلند با آستین‌هایی که تا مچ می‌رسد، اما همین لباس ساده با پارچه‌های زیبا و خوش نقش دوخته می‌شود. لباس‌های رنگارنگ زنان تالشی، خیابان‌های شهرهای این منطقه را رنگارنگ می‌کند!

خانم‌های تالشی روی پیراهنشان یک جلیقه با رنگ‌ تیره (مشکی یا قهوه‌ای تیره) می‌پوشند. گاهی اوقات برای زیبایی بیشتر سکه‌های تزئینی هم به جلیقه مخملشان آویزان می‌کنند. روسری لباس محلی تالش، معمولاً یک چارقد بزرگ سفید ساده است که شلوغی پارچه پیراهن را خنثی می‌کند.
مردهای منطقه تالش هم مانند سایر مردان شمال کشور لباس می‌پوشند و لباس محلی آنها تفاوت چندانی با لباس‌های گیلکی و مازنی ندارد.

۴. لباس محلی ترکمن
ترکمن ها در استان‌های گلستان و خراسان شمالی زندگی می‌کنند. آن‌ها جزو اقوام اصیل هستند و این موضوع در لباس‌های محلیشان هم به خوبی دیده می‌شود. معمولاً لباس محلی ترکمن‌ها را با کلاه پشمی منحصر به فرد و رنگ قرمز لباس‌هایشان می‌شناسند.

پوشش مردهای ترکمن از ردای بلند ابریشمی که تا زیر زانو می‌رسد، شلوار محلی که گاهی به منگوله مزین می‌شود و چکمه یا سایر کفش‌های محلی و کلاهی به نام تلپک تشکیل می‌شود. البته آن‌ها برای فصل‌ها و مراسم‌های مختلف لباس‌های متنوعی دارند و حتی لباس مردان جوان با مردهای میانسال تاحدی متفاوت است.
زنان ترکمن پیراهن‌های ساده‌ای می‌پوشند، اما اکسسوری‌ها و زیورآلات منحصر به فردی استفاده می‌کنند که جلوه خاصی به پوشش آن‌ها می‌دهد. زنان و دختران ترکمن هم مانند مردان لباس متنوعی دارند و در هر بازه سنی، نوعی لباس محلی خاص می‌پوشند.

زنان ترکمن معمولا پیراهن‌های بلندی به رنگ قرمز یا سفید می‌پوشند یا ممکن است لباس‌‌های دیگری چون قبا یا روپوش‌های پالتو مانند بر تن کنند. جالب است بدانید که هرکدام از این لباس‌ها، در گویش محلی نام‌های منحصر به فردی دارند. ترکمن ها با توجه به سن و وضعیت تأهل¬شان، از اکسسوری‌هایی مثل تاج، یقه، گردنبند و شنل‌های تشریفاتی استفاده می‌کنند.
ترکمن‌ها قومی هستند که در کشورهای مختلف جهان زندگی می‌کنند. آن‌ها تنوع پوشش بالایی دارند و هرکدام از لباس‌هایشان برای موقعیت‌ها و افراد خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر، آن‌ها تنها هنگام مراسم‌های سنتی این لباس‌ها را می‌پوشند و در سایر روزها، به پوشش محلی ساده خود اکتفا می‌کنند.

۵. لباس محلی کرمانج
کرمانج‌ها قوم کردی هستند که در شمال زندگی می کنند. آن‌ها در خراسان شمالی زندگی می‌کنند و پوشش محلیشان چیزی بین لباس محلی شمالی و کردی است. زنان کرمانج پیراهنی آستین بلند به نام گراس می‌پوشند که قد آن تا بالای زانو می‌رسد و دوخت ساده‌ای دارد. سپس جلیقه‌ای که با سکه یا منجوق تزئین شده، بر تن می‌کنند. پوشش پایین‌تنه آن‌ها نیز دامنی به نام شیلوار است که بلندای آن تا ساق پا می‌رسد و معمولاً به صورت چین‌دار دوخته می‌شود. شلوار و کفش محلی هم پوشش آن‌ها را تکمیل می‌کند.

کرمانج‌ها مسلمان و شیعه هستند، به همین دلیل لباس‌ زنانه آن‌ها حجاب کاملی دارد. خانم‌های کرمانجی، چارقد بزرگی بر سر می‌کنند و حتی گاهی با استفاده از آن، چهره خود را نیز می‌پوشانند. روی چارقد هم دستمالی به شکل لچک بسته می‌شود تا هم روسری را نگه دارد، هم حجاب را کامل کند و هم تکمیل‌کننده پوشش منحصر به فرد زنان باشد.
مردان کرمانج در گذشته مرزبانان ایران بودند، به همین دلیل لباسی راحت و در عین حال، زیبا بر تن می‌کنند. پیراهن آن‌ها معمولا به رنگ قرمز یا سفید است که مدل خاصی ندارد، اما لبه آستین‌ها، یقه و کمر آن گلدوزی شده است. مردان و پسران کرد شمال، شلوارهای راسته مشکی رنگ ساده‌ای به پا می‌کنند که پاچه‌های آن داخل جوراب دست دوز قرار می‌گیرد. جوراب آن‌ها معمولا به نقش و نگار و گلدوزی مزین شده است.

پسران و مردان کرمانجی در مراسم‌های محلی، دستمالی به سر می‌بندند، شالی به کمر آویز می‌کنند و کفش محلی می‌پوشند. لباس‌های این مردان برخلاف کردهای غرب ایران، رنگ‌های شاد و گرمی دارد.

مردمان شمال، رنگین پوشان ایران هستند
مناطق مختلف ایران، لباس‌های محلی بسیار متنوعی دارند، اما هیچکدام از اقوام به اندازه شمالی‌ها رنگین‌پوش نیستند. لباس‌های مردم شمال حس شادی و نشاط آن‌ها را به خوبی منتقل می‌کند. پوشش مردمان هر منطقه از دین، فرهنگ و شیوه زندگی آن‌ها تأثیر گرفته است؛ مثلا مردان مرزبان کرمانج لباس‌هایی می‌پوشند که دست و پاگیر نباشد و چابکیشان را از آن‌ها نگیرد یا ترکمن‌های مسلمان لباس‌هایی برای زنان در نظر می‌گیرند که حجاب کاملی داشته باشد و در عین زیبایی، موها و اندامشان را بپوشاند.
جذابیت لباس‌های محلی به اندازه‌ای است که بسیاری از مسافران و گردشگران، هنگام سفر به هر منطقه، با لباس محلی آن‌ها عکس می‌گیرند و حتی ممکن است یک لباس به عنوان یادگار برای خودشان خریداری کنند.