یکی از مهم ترین و الهام بخش ترین موضوعات برای انسان طبیعت بوده و مهم ترین اتفاقی که در طبیعت رخ می دهد و توجه هر انسانی را به خود جلب می کند، رویش مجدد و سبز شدن دوباره حیات، پس از یک دوره سرما و مرگ و خاموشی است. سفره نوروز، سفره آفرینش است و یادآور آفرینش هستی است. در دوره باستان اقوام و ملت های گوناگون با دیدن سبز شدن دوباره حیات بر شاخه های خشک و مرده درختان، اسطوره آفرینش و رستاخیز هستی را به بهار طبیعت پیوند زدند. اما با این اوصاف و اگر معنا و مفهوم آیین کهن نوروز را درک نکرده باشیم، اینکه سفره نوروزی ما هفت سین یا هفت میم و یا هفت شین باشد فرق چندانی نمی کند. در این مقاله به 5 نماد اسطوره ای مهم از نوروز اشاره می کنیم. در ادامه با ما همراه باشید تا با فلسفه اساطیری نوروز آشنا شوید. 

سفره؛ مهمترین نماد اسطوره ای نوروز
یکی از مهم ترین نمادهای ایرانی «سفره» است. هم اکنون در گوشه و کنار ایران سفره های نوروزی با رنگ و بوی مختلف برگزار می شوند. در یکی از روستاهای شیراز سفره «هفت میم» برای نوروز می گسترند و بر آن مرغ و ماهی و مسقطی و مویز و ... می گذارند. سفره «هفت شین» هم که معروف است. اما سفره اصیل و قدیمی نوروزی زرتشتیان که یکی از قدیمی ترین سفره های نوروزی است، نه هفت سین است، نه هفت شین و نه هفت میم، بلکه سفره هفت آفرینش خداوند است. 

آیینه، چراغ روشن، قندسبز، گلدانی پر از شاخه های همیشه سبز مانند مورت و سرو، یک کاسه پر از آب که روی آن برگ های آویشن ریخته اند و در آن یک انار سکه زده انداخته اند، یک کاسه میوه های خشک مانند انجیر، برگه هلو، آلوی خشک و ... که سه روز در آب خیسانده شده است، یک کاسه پالوده سفید، یک کوزه سفالی نو پر از آب که روی دهانه آن یک تخم مرغ رنگ کرده می گذارند، یک سبد پر از سبزی تازه، یک بشقاب پر از چنگان (ترکیبی از نان و خرما و روغن حیوانی که با دارچین و چاشنی های دیگر ورز داده می شود) و کماچ نوروزی که فقط مخصوص این جشن پخته می شود و یک طرف سبزه که معمولا گندم است، مهم ترین لوازم سفره نوروزی زرتشتیان را تشکیل می دهند.

خانه تکانی؛ نماد بازگشت فروهرها
نوروز همچنین نمادی است از سالگرد بیداری طبیعت از خواب زمستانی و مرگی است که به رستاخیز و زندگی منتهی می شود و به همین مناسبت جشن مربوط به «فروهر»ها نیز بوده است. «فروهر» یا «فروشی» گونه ای از روان است و نوعی همزاد آدمیان که پیش از آفرینش مردمان در آن جهان به وجود می آید و پس از مرگ مردمان به دنیای دیگر می شتابد و از کیفرهای خاصی که روان می بیند به دور است. 

فروهرها سالی یک بار در طلیعه ماه فروردین (= ماه فروهرها) به زمین باز می گردند و هر یک به خانه خود فرود می آیند. آنان از دیدن پاکیزگی و درخشندگی خانه دلخوش می شوند و بر شادکامی خانواده و بر برکت خانه دعا می کنند و اگر خانه را آشفته و در هم، پاک نشده و نا آراسته ببینند غمگین می شوند و دعا نکرده و برکت نخواسته خانه را ترک می کنند. مراسم خانه تکانی از همین جا نشات گرفته است. ایرانیان در آغاز سال نو همه جای خانه را تمیز و پاکیزه می کنند تا فروهرهای درگذشتگان به خانه آنان بیایند و برای خانواده برکت بیاورند.

چهارشنبه سوری؛ نماد راهنمای فروهرها 
ایرانیان باستان بر این باور بودند که روز نوروز از خانه بیرون نمی روند، چون نمی خواهند که فروهرها صاحبخانه را در خانه نیابند و ناخشنود گردند. چراغ خانه ها در این شب ها باید روشن باشد و برای این که راه را بر فروهرها بهتر بنمایانند. در آغاز پنج روز و یا در پایان این پنج روز و درست شب نوروز بزرگ، مراسم آتش افروزی بر بام ها انجام می دادند که هم راهگشای فروهرها باشد و هم به دور و نزدیک خبر دهند که سال نو می آید. این آتش افروزی بعد از آمدن اسلام نیز در میان ایرانیان معمول بوده است و چون مراسم به طور رسمی نخستین بار در شب چهارشنبه انجام شد. 

این رسم در شب چهارشنبه پای بر جا ماند و چهارشنبه سوری یکی از جشن های جنبی نوروز شد. به روایتی «سوری» به معنی «سرخ» است و سرخی دلیل انرژی و تحرک. پس از جشن سوری، باید بتوانیم بیرون بیاییم، روی زمین کار کنیم و خواب زمستانی را کنار بگذاریم.

شیرینی هدیه دادن به یکدیگر؛ نماد کشف نیشکر توسط جمشید 
افسانه های بسیاری پیدایش جشن نوروز را به دوران جمشید نسبت می دهند. از جمله مناسبت هایی که در افسانه ها برای پیدایش جشن نوروز برمی شمرند، می توان به تجدید دین با به پادشاهی رسیدن جمشید، پیروزی جمشید بر اهریمن، درخشش چهره جم زمانی که بر تختی نشست و اینکه نیشکر در دوران جم در این روز کشف شد. از این روست که در این روز همه به هم شیرینی هدیه می دهند. 

سبزه؛ نماد حاصلخیزی و کشاورزی
در فرهنگ های باستانی، رابطه بهار طبیعت با اسطوره های سرسبزی و باروری و نمادهای آنها در مراسم کاملا روشن است؛ اسطوره ایشتر و تموز در بین النهرین، اسطوره آتیس نماد حاصلخیزی و کشاورزی، اسطوره آدونیس ایزدی که از درخت زاییده شده و ایزدبانو دیمیتر؛ الهه باروری و به ویژه نماد گندم، نمونه هایی از اساطیری هستند که با باززایی طبیعت پیوند دارند و کاشتن گندم و غلات دیگر در آغاز بهار و انداختن آنها در آب در آیین ایزد آدرنیس وجود دارد. 

کلام آخر
نوروز نمادی است از سالگرد بیداری طبیعت از خواب زمستانی و مرگی است که به رستاخیز و زندگی منتهی می شود. نوروز سرشار از اسطورهای تاریخی و باستانی است و درک این مفاهیم به شناسایی و یافتن دلایل وجودی آنها کمک خواهد کرد. در این مقاله به 5 سمبل مهم نوروز اشاره گردید و بر اساس یافته های تاریخی، بیان گردید که هر یک از آنها نماد چه چیزی هستند و چیستی و چرایی آنها مورد بررسی قرار گرفت.