فروش یکی از مقولاتی است که کم و بیش در کنار ارزش هنری اثر، برای هنرمندان حوزه هنرهای تجسمی اهمیت دارد. در این راستا، برخی هنرمندان راه یافتن به حراجیها را فرصتی بزرگ برای عرضه ی آثار خود میدانند.
در این میان حراجی های هنری سالهاست که میزبان آثار برخی از هنرمندان ایرانی است که اغلب با قیمتهای خوبی چکش میخورند و رکوردار نیز میشوند. در این مقاله مروری داریم بر 5 هنرمند از سرزمینمان که آمار گرانترین آثار فروخته شده در حراجی های بزرگ هنری در سراسر دنیا را در اختیار خود داشته اند و در ادامه به گرانترین آثار فروخته شده این هنرمندان نیز خواهیم پرداخت.
1. فرهاد مشيري
فرهاد مشيري در بين هنرمندان معاصر ايراني هنرمندي است كه آثارش بيشترين فروش را در حراجی ها داشته است. بيشترين قيمت چكشخورده براي فروش اثري از اين هنرمند نئوپاپ ايراني، يك ميليون دلار بوده و مجموع 128 اثر فروشرفته از او در حد فاصل دو دهه گذشته ارزشي برابر با 24 ميليون دلار داشته است. گرانترین اثر فرهاد مشیری، نقاشیای است با عنوان عشق، که اردیبهشت 1387 در خانهحراج بونامز چکش خورده است.
مشیری با تأکید بر مفهوم «عشق» و تصویرسازی این کلمه با کریستالهای پررنگ و درخشان، نگاهی بدبینانه بر تجاریسازی فرهنگ در عصر مصرفگرایی دارد. آثار او اغلب به سبک پر زرق و برق و با تأثیر از کارتون، سریال و تبلیغات اشاره به فرهنگ عامه ایرانی دارد. مشیری برای پیدا کردن موضوع در فرهنگ خویش، به جست و جو میپردازد و از موتیفها، تصاویر و داستانهایی که از فرهنگ ایرانی و اشارات نهفته در قالیهای ایرانی، سفالها و کوزههای باستانی است الهام می گیرد.
2. علي بنيصدر
دومین هنرمند ايراني اين فهرست، علي بنيصدر است كه مجموعاً 27 اثر از او به مبلغ 5/6 ميليون دلار به فروش رفته است. نقاشیهای بنی صدر ماهیت انتزاعی و سورئال دارد. آثار او اغلب دارای مناظر خیالی و موجودات ماورایی است که از خاطرات دوران کودکی او از جنگ ایران و عراق الهام گرفته شده است و به همین دلیل است که اغلب حاوی مضامین جنگ، آوارگی و تروما است.
بنی صدر در تابلوهای خود چه در رنگها و فرم ها و چه در استفاده از بافتهای متنوع بین عناصر مختلف، به دنبال ایجاد حس وحدت و هماهنگی است. بالاترين رقمِ فروش رفته براي اثر سرزمین خراب، 557 هزار دلار بوده است. علی بنیصدر در نقاشیهای پیچیده و بزرگاندازهی خود، ترکیبی از واقع گرایی و انتزاع را به وجود میآورد که در چشماندازی تخیلی قرار گرفته است. آثار او حالوهوایی آشفته و پر تحرک دارد و درهمتنیدگی فرمهای مبهم آن، حسی از درگیری و نبرد را تداعی میکند.
3. شيرين نشاط
در رتبه بعدي شيرين نشاط قرار دارد كه مجموعاً 548 اثر از او به مبلغ 8/13 ميليون دلار فروخته شده است. گرانترین اثر او در سال 2021 در حراج ساتبیز به مبلغ 269 هزار دلار چکش خورده است. آثار شیرین نشاط همواره نگاهی به زندگی و جامعه ایرانی و رویکردهای اجتماعی داشته و این نگاه در مجموعههایی که زنان و موقعیت اجتماعی و فرهنگی آنها محور اصلی بوده، بیشتر احساس میشود.
استفاده از نقوش سنتی ایران یا شعرهای فارسی بر روی سوژهها و همچنین تمرکز بر نشان دادن تضاد و تقابل با استفاده از روشهایی همانند رنگهای سیاه و سفید یا حضور زنان و مردان در یک قاب، از شاخصههای اصلی آثار شیرین نشاط محسوب میشود.
4. رضا درخشاني
چهارمين هنرمند رضا درخشاني است كه 84 اثر او به قيمت 6/5 ميليون دلار فروخته شده و گرانترين اثرش شکار سیمرغ با قیمتی معادل 274 هزار دلار بوده است. آثار رضا درخشانی علاوه بر ایران در انگلیس، ایتالیا، فرانسه، سوییس، امریکا و دیگر کشورها نیز به نمایش درآمده است. درخشانی هم نقاش و هم موسیقیدان است و نقاشیهای او نیز همچون شیوه کارش در موسیقی مبتنی بر بداههپردازی است.
ه همین دلیل معمولاً آثارش پیشطرح یا اتود قبلی ندارند. در واقع میتوان گفت که نقاشیهای او یک فرایند است که نتیجه کار از قبل چندان قابل پیشبینی نیست. رنگ در آثار او نقش بسیار مهمی دارد که حتی برخی از کارشناسان هنری نیز دورههای کاری او را بر اساس رنگهای مورد استفاده او مشخص کردهاند.
5. كوروش شيشهگران
در جايگاه آخر، كوروش شيشهگران قرار دارد كه 50 اثر از او در حراجها فروخته شده و مجموع قيمت آثارش 3/4 ميليون دلار بوده است. بالاترين رقم فروشرفته براي يك اثر او، 333 هزار دلار بوده است. اولین حضور کوروش شیشه گران در حراجها به آبان 1386 به خانهحراج کریستیز بازمیگردد. آثار او تا سال 2021 بیش از 60 مرتبه در حراجهای داخلی و خارجی حضور یافته و 83 درصد از آثارش در حراجهای بینالمللی به فروش رسیده است.
هنر کوروش شیشه گران حاوی سویههایی اجتماعی و مردمگرا است. کوروش شیشه گران در نقاشیهای انتزاعی مشهورش بیش از آنکه به امر سیاسی و اجتماعی متعهد باشد، به خود نقاشی تعهد میورزد. این خطوط بیش از آنکه نقاشانه باشند، نوعی تاویل گرافیکی از این عنصر نقاشانه هستند. در بعضی از نقاشیها کلافهای سردرگم حاصل از سیلان این خطوط در فضا شبحی از یک پیکرهی انسانی یا جسمی بیجان را تداعی میکنند و از انتزاع محض به سمت شکلنمایی متمایل میشوند.
سخن پایانی
کریستیز، ساتبیز، حراج تهران و ... از جمله رویدادهای حراجی هستند که همه ساله در خارج و داخل ایران بر پا می شوند. قدمت حراج های هنری به 2500 سال میرسد که در تحولات سده¬ی 18 و 19 مورد استقبال علاقمندان هنر و عموم مردم قرار گرفت. حس نیاز و تمایل برای کسب بازار در بین هنرمندان باعث ایجاد رقابت های بیشتر و همچنین رخدادهای مهم دیگری از جمله برگزاری نمایشگاه های انفرادی و گروهی، شکل گیری فراخوان ها، رویدادها و حراجی های هنری متعددی شد تا هنرمندان بتوانند خود و آثارشان را هرچه بیشتر و بهتر به اهالی هنر و عموم مردم معرفی کرده و آنها را به نمایش بگذارند. در این مقاله سعی بر آن نمودیم تا مروری کنیم بر 5 هنرمند از سرزمینمان که آمار گرانترین آثار فروخته شده در حراجی های بزرگ هنری در سراسر دنیا را در اختیار داشته اند.