پنج جواهر ایرانی در لیست گرانبهاترین جواهرات جهان

Admin Irantop جمعه ۳۰ شهریور ۱۴۰۳

در طول تاریخ جواهرات از محبوب‌ترین تزئینات نزد بشر بوده اند. بویژه برای ما ایرانیان که زیبایی و هنر جزو جدایی ناپذیری از فرهنگمان است. درواقع جواهرات نه تنها بخش تجملاتی زندگی هستند بلکه می‌توانیم روی آن‌ها به عنوان سرمایه حساب کنیم. جواهرات می‌توانند آینه‌‌ی تمام نمای تاریخ و فرهنگ ملل باشند. شاید اکنون بپرسید چطور جواهر درخشانی که درون گاو صندوق جا خوش کرده است می‌تواند در آینده تبدیل به قصه‌گویی ماهر شود؟ خب برای رسیدن به پاسخ این سوال، بیایید تا نگاهی به گرانترین جواهرات ایران و داستان هریک از آن‌ها بیندازیم. در این مقاله پنج جواهر معروف ایرانی که در لیست گرانبهاترین جواهرات دنیا قرار دارند را مورد بررسی قرار میدهیم، از مشخصات آنها میگوییم و از داستان هر یک سخن میگوییم.

1. کره جواهرنشان
کره جواهرنشان، یا به اصطلاح دوره ناصری «کره مبارکه جواهرنشان»، یک کره از طلای ناب و جواهرات کمیاب خزانه حکومت قاجار است. این کره در سال ۱۲۹۱ ه‍.ق به دستور ناصرالدین شاه توسط گروهی از جواهرسازان ایرانی از جواهرات موجود در خزانه ساخته شده‌است. این کره در حال حاضر در موزه جواهرات ملی ایران قرار دارد.

اقیانوس‌ها و دریاها زمردنشان و آسیا مرصع به یاقوت و لعل، ایران مرصع به الماس، اروپا مرصع به یاقوت، آفریقا مرصع به یاقوت سرخ و کبود و آمریکای شمالی و جنوبی، استرالیا مرصع به یاقوت و لعل است. کشورهای ایران و انگلستان و همچنین خط استوا به وسیله الماس نشان داده شده است و دو حلقه زرین ساده که در روی آن‌ها گل‌های الماس نشان نصب شده، به‌طور متقاطع کره را در میان گرفته‌است. پیدا کردن کشورها در آن مشکل است و ظاهراً سازنده، مهارت کافی در نقشه‌کشی نداشته‌است. بر روی کره القاب ناصرالدین شاه منبت و الماس نشان شده‌است. در این کره، کوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ‌زیب نمایان است.

2. کمربند زرین
کمربند زرین یکی دیگر از جواهرات گرانبهای ایران است که همکنون در موزه جواهرات ملی نگهداری میشود. یک قطعه زمرد منحصر بفرد به وزن حدود یکصد و هفتاد و شش قیراط که با شصت قطعه الماس برلیان و ۱۴۵ قطعه الماس فلامک تزئین شده‌است، اساس این کمربند را تشکیل داده‌است. طول بند زربافت آن ۱۱۹ سانتیمتر و پهنای آن ۴ سانتیمتر است. در دو سر کمربند لوله‌های متعدد برای کوتاه و بلند کردن و دو میلک و دو سگک زرین نصب شده است. این کمربند در زمان ناصرالدین شاه ساخته شد و او از آن در لباس رسمی استفاده می‌کرد. رضاخان نیز در تاجگذاری خود این کمربند را به کمر بست. این کمربند ساخت ایران در نیمه ی دوم سده ۱۳هجری قمری است.

متأسفانه درباره تاریخچه زمرد خاص کمربند زرین اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما بنا به اطلاعات دربار جهانگیر خان، قدمتش به سال 1616 میلادی بر می گردد و احتمالا نادرشاه پس از فتح هند، این زمرد را نیز به همراه کوه نور و دریای نور با خود به ایران آورده است. بعدها در دوره قاجار، ناصرالدین شاه دستور ساخت چنین کمربندی را به جواهرسازان داد و زمرد 176 قیراطی به وسط کمربند زرین راه یافت. برای بازدید از کمربند زرین و دیگر جواهرات ملی ایران باید به موزه جواهرات ملی واقع در خیابان فردوسی بروید.

3. جقه نادری
این جقه آراسته به الماس و زمرد، که در وسط آن یک تخمه زمرد دامله درشت خوشرنگ نصب شده‌است. در زیر جقه، سه آویز زمرد خوشرنگ امرودی آویخته شده‌است. قسمت بالای جقه، هفت شقه ‌است و در دو طرف شقه‌ها نیز دو ریسه و برگ و گل الماس نشان ساخته‌اند و از نوک شقه‌های جقه، دو آویز زمرد بسیار اعلای سعیدی امرودی آویخته شده‌است.

در بالای تخمه وسط، هلال الماس نشان و در پایین، در دو سو، شبیه درفش، طبل، لوله توپ و سرنیزه روی زه زین نصب شده‌است. پارچه درفش به سه ردیف یاقوت، الماس و زمرد کمرنگ تقسیم شده‌است. تمام جقه، آراسته به الماس‌های فلامک خوش آب و درشت و ریز است. رضاشاه پهلوی، از جقه مزبور گاهی استفاده می‌کرد. وزن جقه ۳۳ مثقال و ۱۶ نخود است. جقه نادری در سده ۱۲هجری قمری برای شاهان قاجار در ایران ساخته شد و رضاشاه گاهی از این جقه استفاده می‌کرد. جقه نادری نیز در موزه جواهرات ملی ایران نگهداری می‌شود.

4. تاج کیانی
تاج کیانی متعلق به فتحعلی‌شاه قاجار مملو از الماس و زمرد و یاقوت است. این تاج در دوران همین شاه ساخته شد و مورد استفاده تمامی سلاطین قاجار بود. تاج کیانی نخستین تاجی است که پس از دوره ساسانی برای فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شد. رسم بود که در دوره قاجار شاهان قاجاری نه تاجگذار که جقه‌پوش بودند. اما با ساخت تاج کیانی، شاهان قاجار در تمام تاجگذاری‌ها از آن استفاده می‌کردند.

این تاج سلطنتی از چهار بخش تشکیل شده که از پایین شامل بخش سربند، بخش مرواریدی، کنگره‌ها، و در بالاترین بخش کلاه مخملی قرمز رنگ آن میشود. قسمت دوم آن توسط ۱۸۰۰ دانه مروارید زمینه‌ای سفید را برای زمردهای سبز رنگ و یاقوت‌های لعل سرخ رنگ ایجاد کرده‌است. بدون در نظر گرفتن جقه تاج، بلندای کلاه ۳۲ سانتی‌متر و پهنای آن۱۹ سانتیمتر است. ساختار این تاج در زمان فتحعلی‌شاه قدری متفاوت با ساختار امروزی آن بود و به جای جقه بزرگی که در زمان ناصرالدین‌شاه روی این تاج نصب شد پرهای تزئینی بر بالای تاج کیانی قرار داشتند.

5. الماس دریای نور
دریای نور یک الماس صورتی رنگ و یکی از بزرگترین الماس‌ های شناخته شده جهان و بزرگترین الماس صورتی جهان با وزن ۱۸۲ قیراط معادل ۳۶/۴ گرم است. این الماس هم‌اکنون در موزه جواهرات ملی ایران در خیابان فردوسی تهران قرار دارد. گمان می‌رود این الماس و الماس نورالعین از یک الماس واحد بوده‌اند و بعد به دو تکه تراش خورده‌اند.

این الماس در جنگ با هند در سال ۱۷۳۹ میلادی همراه با نادر شاه افشار بوده‌است. دریای نور پس از قتل نادرشاه به نوه ی او شاهرخ‌میرزا (آخرین پادشاه افشار) رسید و سپس به دست امیر علم خان خزیمه و بعد به محمد حسن خان قاجار و بعد به لطفعلی‌خان زند و سر انجام به دست آقا محمدخان قاجار افتاد. او برای تولیت این گوهر قیمتی منصبی مخصوص قرار داده بود. این جواهر در زمان محمدعلی شاه و هنگام شکست وی از مشروطه‌خواهان به سفارت روسیه برده شد که توسط مشروطه‌خواهان بازپس داده شده و هم‌اکنون در موزه بانک مرکزی واقع در خیابان فردوسی تهران نگهداری میشود. زوج این الماس که کوه نور نام داشت، پس از مرگ نادر شاه توسط سرداران افغان از ایران به هند بازگردانده شد و پس از مدتی نصیب کمپانی هند شرقی بریتانیا شد و مدتی بعد نیز روی تاج ملکه انگلستان نصب شد.

سخن پایانی:
پادشاهان ایرانی علاقه‌ی ویژه‌ای به استفاده از جواهرات خاص و برجسته در لباس‌ها و لوازم شخصی خود داشتند و این علاقه در کنار هنر جواهرسازان برجسته‌ی ایرانی، منجر به خلق گرانترین جواهرات ایران شد که هنوز هم می‌توانید رد آن‌ها را در موزه‌ی ملی جواهرات دنبال کنید و از زیبایی خیره‌‌کننده‌ی آن‌ها شگفت زده شوید. در این مقاله پنج جواهر سلطنتی گران قیمت ایرانی را مورد بررسی قرار دادیم و با هنر جواهر سازان ایرانی در طول دوره های مختلف بیشتر آشنا شدیم.