اساطیر هر تمدنی منعکس کننده ارزش های اصلی، بزرگترین ترس ها و بالاترین امیدهای آن است و در اساطیر ایران باستان نیز همین گونه است. قهرمانان بزرگ اساطیری برای مردم هر فرهنگی به‌عنوان الگوهایی قابل تشخیص هستند که بهترین ویژگی‌هایشان ارزش تقلید را دارد. این مساله همچنین در مورد بسیاری از موجودات اساطیر ایرانی باستان که نماد نیروهای خیر و شر می باشند، صدق می کند.
داستان‌هایی که اساس اساطیر ایرانی را تشکیل می‌دهند، از باورهای مذهبی اولیه ایرانی سرچشمه می‌گیرند. این داستانها در زمان خود، همان هدف اساسی ادیان را انجام می‌دادند که کتاب مقدس هر دینی در دوران مدرن انجام می‌دهد و این هدف چیزی جز آموزش ارزش‌های مهم معنوی و فرهنگی و اطمینان از نظم و معنا در مواجهه با دنیایی اغلب آشفته و ترسناک نیست. در این سری از مقالات از ایران تاپ فایو برآنیم تا شما را با موجودات افسانه ای ایران زمین و داستانهایشان آشنا کنیم، پس با ما همراه باشید تا در اساطیر و افسانه های باستانی این سرزمین کهن سیری کنیم.

1. مِلمِداس Melmedas
در آیین زرتشت و اساطیر ایرانی ملمداس نام زنی بسیار زیبا است، روایت ملمداس این چنین است که او بر جوانان پدیدار میشود و آنان را به هم آغوشی با خویش فرا میخواند، هنگامی که جوان فریب ملمداس را میخورد، او با پاهای داسی شکل خود جوان هوس باز را قربانی میکند. مردم جزیره هرمز باور دارند که در کنار دره های نمک یک درخت کُنار بزرگ وجود داشت. زیر این درخت، زنی زیبا در حوالی غروب می نشست. این زن که ملمداس نام داشت می نشست و گیسوهای بلند خود را شانه میزد، مردانی که او را می دیدند دلباخته ی نگاه دلربای ملمداس میشدند و با او شروع به صحبت میکردند، ملمداس به او نزدیک میشد و بعد از آن به یک باره چهره ی زیبایش را از دست میداد. او شبیه به پیرزنی و دستانش شبیه به داس میشد و با دستان داسی شکل خود مرد را تکه تکه میکرد. ناخدا ها و ماهیگیران باور داشتند که ملمداس زنی زیبا و اغواگر است که شبیه به پری دریایی است. او ماهیگیران تنها را روی دریا دلباخته ی خود میکند و آن ها را به سمت خودش دعوت میکند. ماهیگیران هم که آن همه زیبایی جادویشان کرده خود را در آب می اندازند و شنا کنان به طرف زن میروند. تنها بالاتنه ی ملمداس زنی زیباست ولی در پایین تنه دو پا شبیه به داس دارد و به محض این که ماهیگیر را به طرف خودش می کشید او را با پاهایش تکه تکه میکند. در روایتی آمده است که ملمداس یک بسته جواهر با خود دارد، اگر مردی آگاه باشد که او ملمداس است میتواند به سرعت یک مشت خاک و یا شن بر دارد و به چشم های ملمداس بپاشد و جواهرات او را برداشته و فرار کند ولی اگر فریب ملمداس را بخورد عاقبت قربانی او خواهد شد.
2. مادر دریا
داستان مادر دریا از موجوداتی است که بیشتر در میان صیادان مروارید رواج داشته است. برخی از صیادان مروارید ادعای رویت زنی را در زیر آب دارند که بچه ی شیرخواره ای در آغوش گرفته است. این زن ازغواصان خواسته تا گهواره ای برای فرزندش ساخته و برای او ببرند و مادر دریا در ازای گهواره چند مروارید درشت را به صیادان پاداش میدهد.
در روایتی دیگر هنگامی که غواصی مشغول صید مروارید در ژرفای دریا بوده، چشمش به زنی که مشغول تکان دادن گهواره ی نوزادی بوده افتاده است. زن از غواص میخواهد تا نزد او و فرزندش بماند. غواص با اشاره می‌گوید که دیگر نفسی برای ماندن ندارد، اما زن با نفس خود به دور او حبابی می‌سازد و می‌گوید اندکی پیش ما بمان. ناگهان، چند زن دریایی با سبدهای رنگارنگ به مناسبت تولد بچه زن دریایی و برای سر سلامتی می‌آمدند. در روی کشتی که از دیر آمدن غواص نگران شده بودند، طنابی را که یک سر آن به پای غواص بسته شده بود کشیدند و غواص بی‌هوش را روی عرشه آوردند. وی پس از به هوش آمدن داستان مادر حامل گهواره را تعریف میکند. صیادان مروارید معتقدند اگر مادر دریا با غواصی صحبت کند صید او رونق پیدا میکند. همچین اگر گهواره ای به تور صیادان گیر کند، آن ها گهواره را به آغوش دریا بازگردانده و به سرعت از محل دور میشوند.
3. هَدَیوُش Hadhayush
هنگامی که نخستین قطرات باران بارید، زمین به هفت قسمت تقسیم شد و آدمیان قادر نبودند که از ناحیه ای به ناحیه دیگر بروند، مگر سوار بر پشت گاوی آسمانی به نام هدیوش. هَدَیوُش یک گاو بسیار کهن در افسانه‌های زرتشتی است، این گاو معمولاً به نام‌های سرسوک، سریشوک، سریسوک نیز شناخته می‌شود. این گاو به مردم کمک می‌کند تا از دریا عبور کنند. 
با وجود اندازه عظیم و قدرت باور نکردی آن‌ها سرسوک تقریباً مشابه گاوهای نر امروزی رفتار می‌کرد. آن‌ها بیشتر زمان زندگی خود را سرگردان در اطراف چراگاه‌ها می‌گذرانند. برخلاف اندازه بزرگ آن‌ها فقط به مقدار کمی غذا نیازمندند. آن‌ها فقط به شاخ و برگ چندین درخت نیاز دارند تا آن‌ها را برای هفته‌ها سر پا نگاه دارد. آن‌ها همچنین هر مایعی را که می‌خورند یا لمس می‌کنند در تسخیر خود در می آورند. اگر چه هدیوش ظاهراً موجود بی خطری به نظر می‌رسد اما در صورتی که چیزی یا کسی او را تهدید کند می‌تواند به او حمله کند؛ و تنها قدرتمندترین اژدها جرأت به مبارزه طلبیدن آن‌ها را دارد.
4. مرغ آمین
در فولکلور و فرهنگ مردم ایران، مرغ آمین نام فرشته‌ای است که همواره در پرواز است و مدام آمین می‌گوید. در باور عامه معروف است که اگر در حین دعا و یا نفرین، مرغ آمین در پرواز باشد، سبب برآمدن و مستجاب شدن آن نفرین یا آفرین می‌شود‌. البته آمین نام ستاره ای نیز هست که به هنگام طلوع آن دعا مستجاب می‌شود. در ادبیات فارسی نیز مرغ آمین مورد توجه قرار گرفته است.
که شعر مرغ آمین سروده نیما یوشیج نمونه ای از آن است، هرچند در این شعر مرغ آمین هیبت از یک مرغ به خود گرفته و از عالم فرشتگان به دنیای مرغان و سپس به جهان نمادهای نیما وارد شده است‌.
5. سیاگالش Siagalesh
سیاگالش روایتی در بین مردمان تالش و غرب و جنوب غرب دریای خزر است. سیاگالش در آغاز یکی از ایزدان شبانی به شمار میرفته، که با مرور و گذر زمان رخساره و چهره ای انسانی یافته است. او میتواند خود را به شکل چوپانان در آورد و وظیفه آنان را در حفاظت و نگهبانی از رمه را به جای آن ها انجام دهد. او چوپانی است نیمه وحشی که با سایر مردم تعاملی ندارد و گله گاو وحشی به دنبال دارد، محل زندگی او در جنگل است. در قلمرو او نباید به حیوانی آزار رساند، کسی که جرات این گستاخی را داشته باشد سیاگالش او را کیفر میرساند و خوف و وحشت در جانش میریزد. چه بسیار روایت بوده است که شکارچیانی شبانگاه به دنبال جانوری در محوطه ی سیگالش رفته اند و هنگام صبح مرده ی این شکارچیان را به طوری که چشمانشان از حدقه بیرون زده یافته اند. روایتی دیگر از سیگالش وجود دارد که میگویند، او به رخساره ی یک پیرمرد در جمعه بازار حضور میباید و کره و ماست میفروشد، هر کس از او کوزه ای ماست و یا قالبی کره بگیرد، این محصولات هرگز در خانه ی شان تمام نمیشود. برخی باور دارند که او خود را به شکل یک گاو درشت چشم، تیز سم و بلند شاخ جلوه مینماید.
سخن پایانی:
در اساطیر ایرانی باستان می توان موجودات زیادی با قدرت های ماوراء طبیعی پیدا کرد. مواجهه با برخی از آنها می تواند شادی و سعادت را در زندگی شما به ارمغان بیاورد در حالی که دیدن برخی دیگر سرنوشت شما را نابود می کند. خواندن داستان این موجودات اسطوره ای ایران می تواند دریچه ای به مکانی اسرارآمیز و در عین حال هیجان انگیز باشد.
این داستان‌ها می‌توانند قلب شما را به هیجان آورد و شادی  دو چندانی را در این شبهای طولانی برای شما به ارمغان بیاورند. در این مقاله سری اول این لیست هیجان انگیز، مرموز و گاهی ترسناک را بررسی کردیم. در مقاله های بعدی ایران تاپ فایو همراه ما باشید تا بیشتر از این موجودات افسانه ای و داستانهای هر کدام برای شما بگوییم. شما با داستان کدام یک از این موجودات اساطیری از قبل آشنا بوده اید؟! خوشحال میشویم تا در قسمت کامت ها نظرات و دیدگاه های خود را با ما در میان بگذراید.
از شما سپاسگزاریم که تا پایان این مقاله همراه ما بودید، دعوت می‌کنیم تا با دنبال کردن ایران تاپ فایو در شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام و تلگرام، از خواندن آخرین مطالب ما بهره مند شوید و اطلاعات خود را در رابطه با مواردی همچون لایف استایل، ورزش، گردشگری، آشپزی و… افزایش دهید.