اساطیر هر تمدنی منعکس کننده ارزش های اصلی، بزرگترین ترس ها و بالاترین امیدهای آن است و در اساطیر ایران باستان نیز همین گونه است. قهرمانان بزرگ اساطیری برای مردم هر فرهنگی به‌عنوان الگوهایی قابل تشخیص هستند که بهترین ویژگی‌هایشان ارزش تقلید را دارد. این مساله همچنین در مورد بسیاری از موجودات اساطیر ایرانی باستان که نماد نیروهای خیر و شر می باشند، صدق میکند.
داستان‌هایی که اساس اساطیر ایرانی را تشکیل می‌دهند، از باورهای مذهبی اولیه ایرانی سرچشمه می‌گیرند. این داستانها در زمان خود، همان هدف اساسی ادیان را انجام می‌دادند که کتاب مقدس هر دینی در دوران مدرن انجام می‌دهد و این هدف چیزی جز آموزش ارزش‌های مهم معنوی و فرهنگی و اطمینان از نظم و معنا در مواجهه با دنیایی اغلب آشفته و ترسناک نیست. در این سری از مقالات از ایران تاپ فایو برآنیم تا شما را با موجودات افسانه ای ایران زمین و داستانهایشان آشنا کنیم، پس با ما همراه باشید تا در اساطیر و افسانه های باستانی این سرزمین کهن سیری کنیم.

1. بوشاسپ Bushasp

بوشاسپ(بوشیاست)، ماده دیوی است که در آدمیان حس تنبلی و کسلی ایجاد می‌کند و لذت خواب صبحگاهی را که مقاومت در برابر آن دشوار است را به او نسبت می‌دهند. معمولا با صفت دره غوگو (dareghō gava) به معنی دراز دست از او یاد می‌شود. در فرگرد هجدهم وندیداد می‌خوانیم هنگامی که خروس به دستور سروش، آواز بلند سر می‌دهد که :«ای انسان برخیز و نمازت را به جای آور، به دیو‌ها نفرین بفرست. اگر نه، دیو دراز دست، بوشاسپ، بر شما غالب آمده دوباره جهان را که بیدار شده به خواب می‌اندازد و می‌گوید: "ای انسان خوش بخواب که هنوز وقت بیدار شدن تو فرا نرسیده و تو را با آن سه چیز بهتر از همه _پندار نیک، گفتار نیک، کردارد نیک_ کاری نباشد.”» در فرهنگ‌های فارسی، بوشاسپ به معنی خواب و رویا و همچنین خواب دیدن آمده است.
2. یان Yan
در باور های مردمان ساکن در کوهای منطقه هزار مسجد خراسان رضوی، «یان» نام پیرمردی افسانه ای است که از میان ریش و موهای خود مِه تولید می کرده است. مردم این منطقه روایت می‌کرده اند که هرجا این پیرمرد می‌رفت در آنجا مه غلیظ در جنگل و کوهستان ایجاد میشد. برخی او را پیر مردی سپید موی می پنداشتند که زیر درخت یا بالای یک صخره می‌نشسته و چوبک (چُپُق) می‌کشیده و بوی مه از بوی دود چوبک او بوده است.
3. مَشی و مَشیانه Mashya & Mashyana
در اساطیر ایران، به روایت بُندَهِشن، هنگامی که اهریمن به جهان اورمزدی حمله کرد، کیومرث ( اولین انسان) به دست دیوان کشته شد. کیومرث به هنگام مرگ، به دست چپ افتاد و از او نطفه خارج شد. نطفه کیومرث چهل سال در زمین ماند و بعد از چهل سال، گیاهی مانند ریواس (از خانواده مهرگیاه) رویید. از این گیاه مَشی و مَشیانه ( یا مهله و مهلانه) پدیدار شدند که به هم پیوسته بودند، و مشخص نبود کدام نر و کدام ماده است. مشی و مشیانه از فرشتگان کشاورزی و برافروختن آتش و دوشیدن بز را یاد گرفتند.
مَشی و مَشیانه تا پنجاه سال آمیزش نکردند و بعد از پنجاه سال میل جنسی در آن‌ها بیدار شد. بعد از نُه ماه دو فرزند به دنیا آورند اما از شدت لذت و شیرینی فرزند، یکی را مادر خورد و یکی را پدر. اورمزد اندیشه فرزندخواری را از ذهنشان بیرون آورد و اندیشه پرورش فرزند را به آنان بخشید. بعد از آن، هفت جفت فرزند نر و ماده از مَشی و مَشیانه پدید آمد که نیای (اجداد) مردم زمین شمرده می‌شوند.
4. یِدّی باجی  YEDDĪ BĀJĪ
در باور مردمان شهر گیوی استان اردبیل، در کوهی تکه‌سنگ بزرگی وجود دارد شبیه به هفت زن و یک کودک که بر دوش یکی از آن زن‌هاست. این سنگ در میان ساکنان این شهر به نام «یِدّی باجی» (هفت خواهر) معروف است. داستان این سنگ چنین است که در روزگاران قدیم که راه‌ها مثل امروز هموار نبود و مردم برای آمد و شد از کوه‌ها و جاده‌های خاکی گذر می‌کردند، هفت خواهر زندگی می‌کردند. روزی این هفت خواهر از حمام بر می‌گشتند که از دور راهزنان را می‌بینند. آن‌ها از خداوند درخواست می‌کنند که تبدیل به سنگ شوند و این داستان آفرینش سنگ است.
5. رپیثوین Rapithwin
رپیثوین ، در آیین مزدایی و سنت پیشینیانمان، منسوب به روشنایی و نور است. در آیین مزدایی، نیمروز زمانی مقدس است، چرا که خور و روشنی در بیشترین نیروی خود است. رپیثوین، سرپرست این زمان شمرده می شود. همچنین رپیثوین را سرپرست روشنایی و گرما در فصل تابستان میدانند، که با دیو سرما در جنگ است و در زمستان برای گرم نگاه داشتن آبهای زیرزمینی روی زمین را ترک می دهد. پیشینیانمان روز سوم فروردین را روز بازگشت رپیدون به روی زمین میدانستند و به این مناسبت نماز می‌خواندند و جشن بزرگی نیز برپا می داشتند. 
سخن پایانی:
در اساطیر ایران باستان می توان موجودات زیادی با قدرت های ماوراء طبیعی پیدا کرد. مواجهه با برخی از آنها می تواند شادی و سعادت را در زندگی شما به ارمغان بیاورد در حالی که دیدن برخی دیگر سرنوشت شما را نابود می کند. خواندن داستان این موجودات اسطوره ای ایران می تواند دریچه ای به مکانی اسرارآمیز و در عین حال هیجان انگیز باشد.
این داستان‌ها می‌توانند قلب شما را به هیجان آورد و شادی دو چندانی را در این شبهای طولانی زمستان برای شما به ارمغان بیاورند. در این مقاله سری دوم از این لیست هیجان انگیز، مرموز و گاهی ترسناک را بررسی کردیم. در مقاله های بعدی ایران تاپ فایو همراه ما باشید تا بیشتر از این موجودات افسانه ای و داستانهای هر کدام برای شما بگوییم. شما با داستان کدام یک از این موجودات اساطیری از قبل آشنا بوده اید؟! خوشحال میشویم تا در قسمت کامنت ها نظرات و دیدگاه های خود را با ما در میان بگذراید.
از شما سپاسگزاریم که تا پایان این مقاله همراه ما بودید، دعوت می‌کنیم تا با دنبال کردن ایران تاپ فایو در شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام و تلگرام، از خواندن آخرین مطالب ما بهره مند شوید و اطلاعات خود را در رابطه با مواردی همچون لایف استایل، ورزش، گردشگری، آشپزی و… افزایش دهید.