یکی از بهترین راه های درک هر فرهنگ، تعامل با مردم در زندگی روزمره آنهاست. بازارها بهترین مکان‌ها برای چنین تعاملاتی هستند. این را از زبان اکثر گردشگرانی که به طور مکرر به ایران سفر می‌کنند می‌شنوید که یکی از دلایل اصلی سفرآنها به ایران بازارهای جذاب ایرانی است! قدیمی‌ترین بازارهای جهان را می‌توانید در ایران بیابید. این بازارها قلب تجاری و فرهنگی هر شهر هستند. شما می‌توانید در این بازارها علاوه بر یافتن سوغاتی های مختلف ایرانی، با سبک زندگی مردمان هر شهر آشنا می‌شوید. در این مقاله از ایران تاپ فایو قدیمی‌ترین بازارهای ایران و تاریخچه این بازارهای سنتی و با شکوه آورده شده است. پس با ما همراه شوید و در فضای تاریخی و جذاب این بازارها قدم بزنید.

1.    بازار اصفهان (قیصریه)
بازار اصفهان (قیصریه) یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای خاورمیانه به شمار می‌رود. امتداد بازار بزرگ اصفهان به مسجد جامع و سپس به بازار عریان منتهی می‌شود. این بازار را به مناسبت مجاورت با گنبد نظام الملک و مسجد جامع، بازار نظامیه یا نظام الملکی نیز گفته‌ اند و تا نیم قرن پیش، رشته های طولانی و متعددی این بازار را به بازارهای دروازه طوقچی و بازار غاز و میدان وصل می‌کرده است. از انشعابات دیگر آن، بازار ریسمان و مدرسه کاسه گران است. مجموعه آثار تاریخی دیگری مانند مدرسه ملا عبدالله، مسجد جارچی باشی، مدرسه صدر، مدرسه نیماور و کاروانسراهایی از دوره صفوی و قاجار مانند کاروانسرای مخلص، گلشن و تیمچه ملک و بسیاری کاروانسراها و تیمچه های دیگر و حمام هایی از دوره صفوی بر اهمیت تاریخی مجموعه معماری بازار بزرگ اصفهان که از سردر بازار قیصریه تا سردر مسجد جامع اصفهان امتداد دارد افزوده است.
این بازار، عمدتاً به فعالیت فرش فروشان اختصاص دارد. سر درِ بازار قیصریه، ورودی این بازار است. این بازار که با نام بازار سلطانی نیز خوانده می‌شود، از بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین مراکز خرید و فروش در دوران صفوی بوده است و در سال ۱۰۲۹ هجری قمری (دوران صفوی) در شمال میدان تاریخی نقش جهان ایجاد گردید که این میدان را به میدان عتیق (کهنه) و اصفهان عصر سلجوقی مربوط می‌کند. این بنا در دوران صفوی از بازار قیصریه در شهر لار واقع در استان فارس الگوبرداری شده است.
2.    بازار قدیمی‌یزد
یزد به عنوان اولین شهر خشتی جهان یکی از شهرهای ثبت شده در یونسکو در ایران است. بازار سنتی این شهر شامل چند بازار مختلف است که شامل بازار طلا (جواهرات طلای یزد شهرت جهانی دارد)، بازار مس، بازار قیصریه، بازار خان و بازار حاجی قنبر است. این بازارها از دو طرف خیابان از میدان امیرچخماق شروع می‌شوند که می‌توانید غرفه های قدیمی‌با طعم ها و عطرهای متنوع شیرینی ها و صنایع دستی مانند پارچه های یزدی را تجربه کنید. بازار قدیمی‌یزد مجموعه ای از بازارهای قدیمی‌و کهن است که از لحاظ معماری ارزش تاریخی دارد. قدمت بازار قیصریه یزد، به اواخر قرن ۱۲ هـ..ش. می‌رسد و یکی از بازارهای پر قدمت ایرانی است. در دوره پهلوی احداث یک خیابان باعث تقسیم این بازارها به دو بخش شمالی و جنوبی شد. امروزه بخش شمالی رونق بیشتری دارد. بسیاری از این بازارها امروزه در حال تخریب و تغییر کاربری هستند. 
3.    بازار قدیمی‌اردبیل
مجموعه بازار اردبیل در دوره سلجوقیان بنا شده است که در شهرستان اردبیل، واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۶۴ با شماره ثبت ۱۶۹۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بازار در دوران صفویه بسیار رونق داشته است. مجموعه تاریخی بازار اردبیل در مرکز شهر و در دو طرف خیابان امام خمینی قرار دارد. با توجه به صنایع دستی سنتی، معماری و بناهای تاریخی منحصر به فرد، کافه های محلی و بخش بزرگی برای میوه ها و آجیل های محلی، آن را شایسته بازدید می‌کند. بازار کنونی اردبیل معرف آثاری از دوره صفویه و قاجاریه است و بخش های مختلفی چون راسته ها، تیمچه ها، سراها، مسجد و گرمابه دارد. در داخل این بازار همچنین مسجد جامع و مسجد اعظم قرار دارند. بازار بقالان، قصابان، خراطان، سراجان، قیصریه، چاقوفروشان، کلاه دوزان، راسته اصلی بازار، راسته پیر عبدالملک، راسته قیصریه، راسته کفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، پنبه فروشان، مسگران، چاقوسازان، آهنگران، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای گلشن، سرای وکیل، سرای نو یا زنجیرلو، سرای حاج احمد، سرای حاج شکر، سرای مجیدیه، سرای امام جمعه، سرای دوگچی و تیمچه زنجیرلی قسمت های مختلف این بازار را تشکیل می‌دهند.
4.    بازار وکیل شیراز
مجموعه بازار وکیل یا وکیل الرعایا یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است که از بازار قیصریه اصفهان الگو برداری شده است . این بازار که به فرمان کریم خان زند ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهرداری) قرار گرفته است. در کنار بازار مکان های دیگر چون مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز قرار گرفته اند. بنای بازار وکیل از سال ۱۱۳۷ خورشیدی آغاز شد و تا سال ۱۱۵۶ توسعه و تکمیل آن به طول انجامید. این اثر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از بازار جهرم به عنوان خواهر دوقلوی این بازار یاد می‌شود.
بازار وکیل با راسته ها و سرسراهای دیدنی به عنوان محلی برای تجمع کسب وکارها و مغازه دارها ساخته و هرکدام از راسته ها مطابق با فعالیت مغازه دارهای آن راسته نام گذاری شده اند. معماری خاص بازار وکیل، یکی از علل شگفتی گردشگران در بازدید از این بازار قدیمی‌در سفر به شیراز میباشد. بازار وکیل شیراز چند تفاوت عمده با دیگر بازارهای ستنی دارد. اولین تفاوت این است که بازار چند پله پایین‌تر از سطح زمین قرار گرفته است. ارتفاع یا سقف راسته های بازار وکیل به طرز چشمگیری زیاد است و عرض بازار نسبت به سایر بازارهای قدیمی، بیشتر است. مغازه های این بازار اغلب دو طبقه است، پستو دارد و به خاطر نم و رطوبت، یک متر بالاتر از سطح زمین قرار گرفته است. جلوی هرحجره سکوهایی ساخته شده است که قبلا جنبه تزیینی داشته و با ترنج کنده کاری شده بود. در حال حاضر اثری از طرح ترنج باقی نماده است و از سکو به عنوان پیشخوان مغازه استفاده می‌شود.

5.    بازار قدیمی‌تبریز
بازار تبریز بزرگ ترین بازار سرپوشیده قدیمی‌در سطح ایران و جهان به شمار می‌رود که در شهر تبریز در ایران واقع شده است. این بازار مساحتی حدود یک کیلومتر مربع دارد. بازار تبریز در مرداد ماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. پیش‌تر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جاده ابریشم و گذر روزانه  هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است.
این بازار حدود ۳ سده پیش و پس از وقوع زمین لرزه تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز بازسازی شده است. بسیاری از جهان گردانی که از سده چهارم هجری تا دوره ی  قاجاریان از این بازار بازدید کرده اند و این بازار با داشتن حدود 5500 باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به عنوان اصلی ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز شناخته می‌شود.
سخن پایانی:
بازارهای ایران قلب تپنده شهرهای قدیمی‌بودند که توسط عناصر اصلی شهر مانند مسجد جامع، مدارس و حمام ها احاطه شده بودند و جدا از این مکانی برای خرید و فروش تقریباً همه چیز از گیاهان معطر گرفته تا طلا یا فرش های فاخر بودند. هر بازار تاریخی ایران دارای عناصر اصلی از جمله دالان های مربوط به اصناف خاص است که «راسته» نامیده می‌شوند و دوراهی هایی که چهار دالان به نام های «چهارسو» یا «چارسو» را به هم متصل می‌کنند و کاروانسراهایی که محل استقرار ساربان ها و بازرگانان بوده است. هیچ سفری به ایران بدون گشت و گذار در برخی از بازارهای ایران کامل نخواهد بود و در این مقاله از ایران تاپ فایو از بازارهای قدیمی‌ایران زمین و تاریخ پشت هر کدام گفتیم.
سپاسگزاریم که تا پایان این مقاله نیز همراه ما بودید. همچنین دعوت می‌کنیم تا با دنبال کردن ایران تاپ فایو در شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام و تلگرام، از خواندن آخرین مطالب ما بهره مند شوید و اطلاعات خود را در رابطه با مواردی همچون لایف استایل، ورزش، گردشگری، آشپزی و… افزایش دهید.